Trang:Viet Nam Su Luoc 1.djvu/107

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Bước tới điều hướng Bước tới tìm kiếm
Trang này đã được phê chuẩn.
NHÀ LÝ — 95
 

Thời bấy giờ các hoàng-tử đều phong tước vương và phải cầm quân đi đánh giặc, bởi vậy ai cũng giỏi nghề dùng binh.

Thái-tổ lưu tâm về việc sửa-sang trong nước: đổi phép cũ của nhà Tiền-Lê; chia nước ra làm 24 lộ, gọi Hoan-châu và Ái-châu là trại. Lại định ra 6 hạng thuế là: thuế ruộng, đầm, ao; thuế đất trồng dâu và bãi phù-sa; thuế sản-vật ở núi; thuế mắm-muối đi qua Ải-quan; thuế sừng tê, ngà voi và hương ở trên mạn núi xuống; thuế tre gỗ hoa quả. Vua cho những bậc công-chúa coi việc trưng-thu các thứ thuế ấy.

Thái-tổ trị-vì được 19 năm thì mất, thọ 55 tuổi.


II. LÝ THÁI-TÔNG (1028-1054)

Niên hiệu: Thiên-thành 天 成 (1028-1033) — Thông-thụy 通 瑞 (1034-1038) — Càn-phù-hữu-đạo 乾 符 有 道 (1039-1041). Minh-đạo 明 道 (1042-1043) — Thiên-cảm-thánh-võ 天 感 聖 武 (1044-1048) — Sùng-hưng-đại-bảo 崇 興 大 寶 (1049-1054).

1. LÊ PHỤNG HIỂU ĐỊNH LOẠN. Thái-tổ vừa mất chưa tế-táng xong, thì các hoàng-tử là bọn Võ-đức-vương 武 德 王, Dực-thánh-vương 翊 聖 王 và Đông-chinh-vương 東 征 王 đã đem quân đến vây thành để tranh ngôi của Thái-tử 太 子.

Bấy giờ các quan là bọn Lý nhân Nghĩa 李 仁 義 xin Thái-tử cho đem quân ra thành quyết được thua một trận. Khi quân của Thái-tử và quân các vương đối trận, thì quan Võ-vệ tướng-quân là Lê phụng Hiểu 黎 奉 曉 rút gươm ra chỉ vào Võ-đức-vương mà bảo rằng: « Các người dòm-ngó ngôi cao, khinh-dể tự-quân, trên quên ơn Tiên-đế, dưới trái nghĩa tôi con, vậy Phụng Hiểu xin dâng nhát gươm này! » Nói xong chạy xông vào chém Võ-đức-vương ở trận tiền. Quân các vương trông thấy sợ-hãi bỏ chạy cả. Dực-thánh-vương và Đông-chinh-vương cũng phải chạy trốn.

Thái-tử Phật Mã lên ngôi, tức là vua Thái-tông 太 宗.

Dực-thánh-vương và Đông-chinh-vương xin về chịu tội.

Thái-tông nghĩ tình cốt-nhục bèn tha tội cho, và lại phục chức cũ cho cả hai người.