Trang:Viet Nam Su Luoc 1.djvu/111

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Bước tới điều hướng Bước tới tìm kiếm
Trang này đã được phê chuẩn.
NHÀ LÝ — 99
 

Ở trong cung thì Thái-tôn định số hậu-phi và cung-nữ như sau này: hậu và phi 13 người, ngự-nữ là 18 người , nhạc kỹ 100 người. Những cung-nữ phải học nghề thêu-dệt vóc-gấm.

Thái-tông trị-vì được 27 năm, đến năm giáp-ngọ (1054) thì mất, thọ 55 tuổi.


III. LÝ THÁNH-TÔNG (1054-1072)

Niên-hiệu: Long-thụy thái-bình 龍 瑞 太 平 (1054-1058). Chương-thánh gia-khánh 彰 聖 嘉 慶 (1059-1065) — Long-chương thiên tự 龍 彰 天 嗣 (1066-1067). Thiên-huống bảo-tượng 天 貺 寶 象 (1060) — Thần-võ 神 武 (1069-1072).

1. VIỆC CHÍNH-TRỊ. Thái-tử là Nhật Tôn 日 尊 lên ngôi, tức là vua Thánh-tông 聖 宗, ngài đổi quốc-hiệu là Đại-Việt 大 越 [1].

Thánh-tông là một ông vua nhân-từ, có lòng thương dân; một năm trời làm rét lắm, Thánh-tông bảo những quan hầu gần rằng: « Trẫm ở trong cung ăn-mặc như thế này còn rét, nghĩ những tù-phạm giam trong ngục, phải trói buộc, cơm không có mà ăn, áo không có mà mặc; vả lại có người xét hỏi chưa xong, gian ngay chưa rõ, nhỡ rét quá mà chết thì thật là thương lắm ». Nói rồi truyền lấy chăn chiếu cho tù nằm, và mỗi ngày cho hai bữa ăn. Lại có một hôm Thánh-tông ra ngự ở điện Thiên-khánh xét án, có Động-thiên công-chúa đứng hầu bên cạnh. Thánh-tông chỉ vào công-chúa mà bảo các quan rằng: « Lòng trẫm yêu dân cũng như yêu con trẫm vậy, hiềm vì trăm họ ngu dại, làm càn phải tội, trẫm lấy làm thương lắm. Từ rày về sau tội gì cũng giảm nhẹ bớt đi ».

Vua Thánh-tông có nhân như thế, cho nên trăm họ mến-phục, trong đời Ngài làm vua ít có giặc-giã. Ngài lại có ý muốn khai-hóa sự văn-học, lập văn-miếu, làm tượng Chu-công 周 公 Khổng-tử 孔 子 và 72 tiên-hiền để thờ. Nước ta có văn-miếu thờ Khổng-tử và chư hiền khởi đầu từ đấy.

  1. Từ nhà Đinh đến bây-giờ nước ta vẫn gọi là Đại-cồ-việt, nay mới đổi là Đại-Việt.