Trang:Viet Nam Su Luoc 1.djvu/212

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Bước tới điều hướng Bước tới tìm kiếm
Trang này đã được phê chuẩn.
200 — VIỆT - NAM SỬ - LƯỢC
 

thì lại đi nhờ người khác lấy lại cho, chứ không nghĩ đến cái lợi chung trước cái lợi riêng, cái quyền nước trước cái quyền nhà, thế cho nên mình cứ dại mãi, mà vẫn không biết là dại.

Xem như lúc còn nhà Trần, nhà Minh đã có ý lấy đất An-nam, sau nhà Trần mất rồi lại dùng lời nói khéo, và lấy tiếng điếu phạt đem binh sang đánh họ Hồ. Đến khi bắt được cha con Hồ quí Ly rồi, lại bày kế để chiếm giữ đất An-nam: giả treo bảng gọi con cháu họ Trần, rồi bắt quan-lại và kỳ-lão làm tờ khai rằng: Họ Trần không còn ai nữa và đất An-nam vốn là đất Giao-châu ngày trước, nay xin đặt quận huyện như cũ.

Nhà Minh lấy cái cớ giả-dối ấy để chiếm-giữ lấy nước Nam, rồi chia đất ra làm 17 phủ là: Giao-châu, Bắc-giang, Lạng-giang, Lạng-sơn, Tân-an, Kiến-xương, Phong-hóa, Kiến-bình, Trấn-man, Tam-giang, Tuyên-hóa, Thái-nguyên, Thanh-hóa, Nghệ-an, Tân-bình, Thuận-hóa, Thăng-hoa, và 5 châu là: Quảng-oai, Tuyên-hóa, Qui-hóa, Gia-bình, Diễn-châu.

Còn những nơi yếu-hại thì đặt ra 12 vệ để phòng giữ. Lại đặt ra ba ti là: Bố-chính-ti, Án-sát-ti, Chưởng-đô-ti, và cả thảy ở trong nước lập ra 472 nha-môn để cai-trị, sai quan thượng-thư là Hoàng Phúc 黄 福 coi cả Bố-chính-ti và Án-sát-ti; Lữ Nghị 呂 毅 chi Chưởng-đô-ti, Hoàng Trung 黄 中 làm phó.

Vua quan nhà Hồ thì đều phải đem cả về Kim-lăng. Quí Ly về bên Tàu phải giam, rồi sau đày ra làm lính ở Quảng-tây, còn con-cháu và các tướng-sĩ thì được tha cả không phải tội.

Vua nhà Minh lại truyền cho Trương Phụ tìm kiếm những người ẩn-dật ở sơn-lâm, những kẻ có tài có đức, hay văn-học rộng, quen việc, hiểu toán-pháp, nói-năng hoạt-bát cùng những người hiếu-đễ, những người lực-điền mà mặt mũi khôi ngô, hoặc có gân-sức khỏe-mạnh, những người