Phép giảng tám ngày/Ngày thứ nam

by Alexandre de Rhodes

Ngày thứ nam.

^a MLời giảng ſau nầy, thì chảng khá nói cu᷄̀ hết, ^b nói cu᷄̀ kẻ đã nghe đến tlước mà thôi, ^c khi đã bỏ bụt đi, cu᷄̀ các giiaó dối : ^d mà dĕọn chiụ phép rửa^{[đính chính 1]} tội thì phải ăn chay, và làm phúc khác : ^e vì ꞗẹye thì nên tlao^{[đính chính 2]} kinh đức Chúa Ieſu, và kinh đức Chúa bà Maria, ^f cu᷄̀ kinh mười hai đầy tớ cả, cho hăọc thuọc lào᷄.

^g Rày thì giảng hai đều nhít tlao᷄ đạo thánh đức Chúa blời, và rựt ſâu nhiẹm, cu᷄̀ rứt cao : ^h là đều giảng (Sanctiſſima Trinitas) mlời nói chảng hết mlẽ sốt, ⁱ và đều giảng phép cả đức Chúa blời ra đời, làm cho ta hãi. ^k Mà tlước đã định có cội rễ đầu mọi ſự, ^l đều ếy tự nhien đã có mlẽ tỏ tlao᷄ lào᷄ ta : ^m lại cu᷄̀ đã tỏ có một cội rễ đầu, là tính thiêng liêng vô cu᷄̀ ; ⁿ hàng có vô cu᷄̀, mọi  nơi mọi có vô cu᷄̀, ^o có phép vô cu᷄̀, hay biét vô cu᷄̀, gồm bao lại^{[đính chính 3]} mọi ſự lành, mọi ſự tốt ở mình, ^p mà chảng có gì bao được mình, cu᷄̀ chảng có tưẩng được đi gì hơn cội rễ đầu nầy: ^q mà tính vô cu᷄̀ nầy, và phép thể naò chảng có mlẽ naò dưới đức Chúa blời mà ſuy đến, ^r có một đức Chúa blời cho ta ſáng bề tlên, thì mới được. ^ſ Mà ſáng ếy thì có hai : ^t một là ſáng lào᷄ tin đức Chúa blời, khi ở thế nầy ta biét đức Chúa blời và ſự về đức Chúa blời, vì có mlời đức Chúa blời giuấng ra. ^u dù mà còn mờ mờ ꞗệy, và tlên mọi mlẽ ta đến được : ^x ſao᷄ le ſáng ếy là rứt thạt, vì chưng có vịn mlời đức Chúa blời là thạt nhít. ^y Mà chảng có ai nói đối được thạt nhít nầy, vì đã biét mọi ſự : ^z cu᷄̀ chảng có đối được ai, vì chưng là rứt lành, mà nói đối chảng được. ^a Lai có ſáng khác  gọi là, gloria, ^b mà tính naò hay lẽ có chiụ ſáng nầy thì lên đứng cao, và ſáng cho nên thấy mạt đức Chúa blời tỏ tưầng. ^c Sao᷄ le những thánh tlên blời thì chiụ ſáng nầy, mà ꞗui ꞗẻ đời đời. ^d Vì chưng nếu ꞗua Chúa đại minh đời xưa khi yen ổn, thì ở tlao᷄ đền, mà ngŏài đền chảng có ai thấy được: ^e huấng lọ đức Chúa blời, là ꞗua Chúa, tlên hết mọi ꞗua Chúa, chảng có ai thấy được, ^f mà chảng đến chiụ phúc đời ſau tlên blời, ꞗui ꞗẻ đời đời ꞗệy. ^g Sao᷄ le cho ta được ſáng, gloria nầy, đức Chúa blời nhin lành, thì cho chúng tội ở thế nầy, ^h ſáng bè tlên, là lào᷄ tin, cho ta tin thạt mọi mlời, ⁱ đức Chúa blời truyèn cho người thánh tlao᷄ Eccleſia Catholica, cho đến ta, mà tin cho bền, chảng dời. ^k mà ꞗệy ở thế nầy tadu᷄̀ mlời tin như ſáng ſoi cho ta, ^l mà đời ſau ta đến nơi hàng ꞗui ꞗẻ, vì cho  ſáng gloria, ^m mà thấy được tỏ tưầng, đều naò ta còn ở thế nầy đã tin ꞗửng ꞗàng. ⁿ Vì ꞗệy hễ là đều naò bởi ſáng tin, mà truyèn cho ta, thì ta phải lếy làm thạt, ^o mà chảng nên hồ nghi đều gì ſốt, dù mà trí người ſuy chảng đến : ^p mà lại hễ là mlời đức Chúa blời nói ra, mà thánh Eccleſia truyèn cho ta, ^q thì ta phải lếy làm thạt hơn con mắt xem : ^r vì chưng có khi thì con mắt dối ta, ^ſ ſao᷄ le le đức Chúa blời chảng chiụ được ai dối mình, cu᷄̀ chảng dối được ai.

^t ếy ꞗệy mà đều nhit, và cả tlao᷄ kinh đức Chúa blời, ta tin được thạt, ^u mà nói đến ſự đức Chúa blời, vì chưng dù mà có một đức Chúa blời vì tính đức Chúa blời là một. ^x Sao᷄ le thạt là ba ngôi, vì ꞗệy thì gọi là Sanctiſſima Trinidade là đức cha, và đức con, và đức Spiritus Sanctus; ^y vì chưng thì đức Cha, là đức Chúa blời, và  đức Con, cu᷄̀ là đức Chúa blời, và đức Spirito Sancto, cu᷄̀ là đức Chúa blời ꞗệy : ^z ſao᷄ le chảng phải ba đức Chúa blời, thạt là ba ngôi, cu᷄̀ là một đức Chúa blời. ^a Mà hàng có vô cu᷄̀, mọi nơi mọi có vô cu᷄̀, hay biét vô cu᷄̀, phếp tác vô cu᷄̀, lào᷄ lành vô cu᷄̀, cou᷄ bàng vô cu᷄̀, ^b mọi ſự vô cu᷄̀ làm ꞗệy, cu᷄̀ ở đức Cha, và ở đức Con, và ở đức Spirito Sancto, cu᷄̀ bàng nhau, ^c vì chưng cu᷄̀ một tính, một tŏà, và đức Cha, và đức Con, và đức Spirito Sancto ; ^d dầu ba ngôi thì khát nhau : ^e vì chưng đức Chúa blời là đức Cha, thạt là Cha, vì đẻ ra Con hàng vô cu᷄̀ ꞗệy : ^f lại đức Chúa blời là đức Con thạt là Con, vì có Cha đẻ hàng vô cu᷄̀ ꞗệy: ^g mà lại đức Chúa blời là đức Spirito Sancto, thạt là Spirito Sancto, ^h vì chịu thou᷄ ra hàng vô cu᷄̀ bỏi đức Cha, và bỏi đức Con yêu nhau ꞗệy. ⁱ Vì chưng đức Chúa blời là đức Cha hàng biét bọc blọn tính  mình vô cu᷄̀, ^k mà ſinh ra ảnh thiêng mình, hay là mlời vô cu᷄̀, ^l mà thou᷄ ra blót tính mình, cho ra đức Con, cu᷄̀ bàng đức Cha, mà thạt là Con : ^m ſao᷄ le khi nghe tiếng Con chớ nghờ là có du᷄̀ mẹ naò đâu, ⁿ như thể khi ſinh ra người ta ; ^o vì chưng đức Chúa blời là đức Cha, thạt là tính thiêng liêng rứt tịng ſạch, ^p mà một mình có hay biét vô cu᷄̀, thì ſinh ra ảnh mình rứt khéo, mà chảng có lộn gì ſự xác đếy. ^q Nói thí dụ ſự hèn ꞗệy, như thể cái gương^{[đính chính 4]} naò ſạch, ^r mà tlao᷄ gưâng ếy thì ra hình tưậng mạt ta, ^ſ như vẻ mọi ſự ở mạt ta tỏ tưầng ꞗệy : ^t mà đức Chúa blời, là đức Cha, xem thấy tính thiêng liêng mình, như gưâng rứt ſáng, ^u ꞗệy thì đẻ ra ảnh^{[đính chính 5]} mình rứt khéo rứt ſáng, ^x mà tự nhien thì thou᷄ ra blót tính mình cho ảnh ếy, ^y mà đức ảnh ếy là đức Mlời đức  Chúa blời hàng có ꞗệy, ^z thạt là đức Con, cu᷄̀ một tính thiêng liêng vô cu᷄̀ ꞗối đức Cha, ^a mà hàng có ꞗệy cu᷄̀ đức Cha, thạt là đức Chúa blời, bàng đức Cha ꞗệy.

^b Lại đức Cha thì yêu đức Con, hàng hàng, đời đời ꞗệy, mà đức Con cu᷄̀ yêu đức Cha như ꞗệy, ^c ſự đức Cha, cu᷄̀ đức Con yêu nhau vô cu᷄̀ làm ꞗệy, gọi là đức Spirito Sancto, ^d thạt là đức Chúa blời, mà ra bởi đức Cha, cu᷄̀ bởi đức Con, ^e vì chưng đức Cha cu᷄̀ đức Con, thì thou᷄ ra blót tính đức Chúa blời cho đức Chúa Spirito Sancto, ^f vì ꞗệy đức Chúa Spirito Sancto, cu᷄̀ là một đức^{[đính chính 6]} Chúa blời cu᷄̀ đức Cha, và cu᷄̀ đức Con, ^g cu᷄̀ một tính thiêng liêng, mà hàng có ꞗệy đởi đời cu᷄̀ đức Cha, và cu᷄̀ đức Con : ^h ếy là Sanctiſſima Trindade là đức Cha, và Con, và đức Spirito Sancto, ⁱ cu᷄̀ một đừc Chúa blời, lá một tính, mà thạt thì có ba ngôi, ^k là can nguôn^{[đính chính 7]}, và cội  rễ đầu mọi ſự, và mọi ſự thì về mọt đức Chúa blời.

^l đều nhít nầy thạt là bởi đức Chúa blời nói ra cu᷄ người thánh, ^m mà lại người thánh truyèn cho ta tin, ⁿ mà ꞗệy ta được gratia, là nghĩa cu᷄̀ đứa blời ở thế nầy : vì ꞗệy hễ là kẻ đã khôn, mà đến chiụ phép rửa tội, ví bàng chảnh tin thạt đều nầy, như mlời đức Chúa blời, chảng hay ſai, ^p chiụ tha tội^{[đính chính 8]} thì chảng được. ^q mà lại ví bàng ai làm phép rửa tội, mà chảng lếy thạt, và blọn đều nầy khi đang làm phép, ^r thì rửa tọi chảng được, mà cho gratia, là nghĩa cu᷄̀ đức Chúa blời, cu᷄̀ chảng được : ^ſ ſao᷄ le ai tin thì ꞗừa, mà chảng khá lŏên mlẽ nữa : ^t vì chưng trí ta, khi còn ở thế gian nầy, thì thấp hén, ^u mà biét ſự mình cho hết, hay là ſự linh hồn mình, dù có cu᷄̀, cu᷄̀ chảng được cho hết : ^x huấng chi tính  thiêng liêng vô cu᷄́, và mọi ſự vô cu᷄̀, ở đức Chúa blời, biét cho hết chảng làm chi được. ^y đời xưa một ou᷄ thánh, tên là Auguſtinus, giảng ra đều rứt nhiẹm là ſự một đức Chúa blời ba ngôi, mà làm ra hay mươi bốn kinh những đều ếy: ^z có ngày naò ở một mình, mà đi đi lại lại tlên bảy cát biẻn, ^a và một lüân^{[đính chính 9]} ſự một đức Chúa blời ba ngôi làm ſao, mà giảng ra cho tỏ : ^b khi ếy coi thầy đức thánh thien thần^{[đính chính 10]}, hiẹn xuấng, lếy hình con tlẻ, ngồi ở nơi bảy ếy, ^c mà làm lỗ nhỏ, đŏạn thì lếy ꞗỏ hau múc nước biẻn, ꞗĕaò lỗ ếy. ^d Ou᷄ thánh Auguſtinus hỏi ràng, ở thàng bé kia làm chi đếy? ^e Thien thần ếy thưa ràng, tôi lếy nước biẻn đổ ꞗĕào lỗ nầy cho cạn biẻn, ^f ou᷄ thánh nói cu᷄̀ thien thần, ngờ là con tlẻ, mà ràng : ^g ſao chảng thấy lỗ thì nhỏ lám, ^h mà đổ cho hết nước biẻn rọu᷄ làm ꞗệy làm  ſao được? ⁱ Bấy giờ thien thần làm hình cười, ràng ; lào᷄ ou᷄ là bao mlớn, ^k mà ước cho biét tỏ đều chảng cu᷄̀, và rứt ſâu nhiẹm, là một đức Chúa blời ba ngôi, gọi là rứt thánh Trindade, làm chi được? ^l con tẻ nói làm ꞗệy đŏạn thì bién đi, mà ou᷄ thánh Auguſtinus đã hay, chảng phải con tlẻ, như hình ngŏài thấy, ^m thạt là đức thánh thien thần đức Chúa blời ſai, bảo ou᷄ thánh ếy, ⁿ ſự đức Chúa blời ſâu nhiẹm, ta ſuy chảng đến, chảng khá lüân^{[đính chính 11]} hơn ſức ta, ^o mà ta khiem nhưầng còn ở thế nầy kính, và tin, mà noi giữ ꞗệy, ^p cho đến ngày vô cu᷄̀ đời ſau ſáng ra, ^q mà được ſáng gloria cho thấy Sanctiſſima Trindade tỏ tưầng thạt ꞗệy tlên blời. ^r Mà ou᷄ thánh Auguſtinus làm thể ếy, đã chiụ được gloria, ꞗệy xem tỏ tưầng Sanctiſſima Trindade, đã hơn một nghìn năm nay. ^ſ Mà ta làm  ꞗệy theo chên, bát chước ou᷄ thánh ếy, ^t bây giờ ta tin thạt mlời đức Chúa blời truyèn cho, dầu mù ꞗệy, mà tlên trí ta. ^u Vì ta tin bây giờ, đời ſau thì được thấy tỏ tưầng.

^x Có đều khác nữa, mlời nói chảng đến, là đức Chúa blời ra đời kớu thế : ^y vì chưng khi đức Chúa blời phép tác vô cu᷄̀, đã ſinh nên người, làm ảnh tưậng đức Chúa blời, ^z lại cho gratia, là nghĩa cu᷄̀ đức Chúa blời, cho trạo᷄, khi chưa có tội gì : ^a mà bởi ma quỉ ghen ghét người ta, thì người ta phạm tội khốn nạn, ^b cho nên ou᷄ Adam, cu᷄̀ cả và lŏài người ta, chảng những là phải chết xác, ^c mà lại đáng chiụ tội đời đời, ^d vì đã mất lào᷄ đức Chúa blời, khi đã phạm mlời đức Chúa blời răn. ^e Mà đức Chúa blời nhin lành, khién chữa lŏài người ta, mà mình khién làm viẹc ếy, ^f đến ngày đã  định thì lếy tính người mà làm một cu᷄̀, ^g như mlời đức Chúa blời, dã nói hứa đời tlước cho kẻ chiụ ſấm truyén. ^h ếy ꞗệy mà đức Chúa blời đã chọn nước Iudæa, mà lám viẹc trạo᷄ ếy, ⁱ vì chưng cả và thien hạ có một nước Iudæa theo đạo thánh đức Chúa blời : ^k lại có ꞗua Chúa nước ếy, tên là ou᷄ Dauid, đức Chúa blời đã nói hứa cu᷄̀, ^l ngày ſai có ſinh đẻ, ra đời, tlao᷄ con cháu ou᷄ ếy. ^m từ mlời hứa nầy, khi đã qua một nghìn năm dồ, ⁿ có hai ꞗợ chào᷄ đã già cả, đáp lao᷄ đức Chúa blời lám, ^o tên là ou᷄ Ioakim, bà Anna, chính dào᷄ họ ou᷄ Dauid, ^p ſaoo᷄ le chảng có con, dầu giữ đạo hết ſức, ^q mà kẻ làm thày ở nước ếy, thì cu᷄̀ chê hai ou᷄ bà, ^r khi đam của cu᷄́ đức Chúa blời, tlao᷄ đền thánh, ꞗưng phép mlời răn, ^ſ mà lại ou᷄ bà vì ſự  ếy lo láng gia giết, ^t ſao᷄ le phú mọi ſự mình mạc ơn đức Chúa blời, mà cầu khản lien.

^u ꞗệy mà đức Chúa blời thạt lào᷄ nhin lành, ^x khi đã chọn hai ou᷄ bà ếy, là thánh, cho đẻ con gái rứt thánh, ^y mà đức Chúa blời dĕọn ra đời, choậc tội, bởi rứt thánh con gái ếy. ^z Mà ſai đức thánh thien thần đến cu᷄̀, giuấng tin lầnh, là có ſinh đẻ con gái, ^a đép lào᷄ đức Chúa blời, hơn mọi ſự đức Chúa blời ſinh, cu᷄̀ hơn các đức thánh thien thần nữa : ^b vì chưng đức Chúa blời đã chọn, mà bởi đếy lếy mình ngươi, ^c thạt làm Mẹ đức Chúa blời, và đòu᷄ thần, đạt tên là Maria. ^d Hai ou᷄ bà chiụ tin lành làm ꞗệy, càng khiem nhưaang, và cám ơn đức Chúa blời hết lầo᷄, ^e mà ſinh đẻ con gái, là hŏa đòu᷄ thần, ^f cu᷄̀ chảng có phải tội gì ou᷄ Adam truyèn cho, như dều người thánh lüân, ^g vì  chưng đức Chúa blời đã chọn lếy làm Mẹ mình, từ tŏan ra đời chuậc tội cho lŏài ngưới ta, khi chưa có thế giái nầy. ^h ꞗệy thì hai ou᷄ bà đẻ ra con, là rứt thánh đức Chúa Bà Maria, blọn đời đòu᷄ thân, đã định ngày ſau làm Mẹ đức Chúa blời; ⁱ khi đã nên ba tuểi, cha mẹ thì đam đi đền thánh, cu᷄́ đức chúa blời : ^k khi ếy rứt thánh đức Chúa Bà đã có chúa í mình, mà từ ếy đã khấn cu᷄̀ đức Chúa blời giữ blọn đời đòu᷄ thân : ^l lại ở tlao᷄ đền thánh, ꞗối con gái đòu᷄ thân khác, giữ phép mọi nhin đức, ^m cho kẻ khác bắt chước, tlao᷄ nhà đức Chúa blời, cho đến mười bốn tuểi. ⁿ Mà khi con gái naò đến tuểi ếy, thì quen gả chào᷄ cho, ^o ꞗệy có í đức Chúa blời, mà các thày tlao rứt thánh đòu᷄ thân cho người rứt thánh, và rứt trạo᷄, ^p ten là ou᷄ Ioſeph, cu᷄̀ là dào᷄ dỏi ꞗua Chúa Dauid, ^q dầu khó khân,  mà làm thợ moục. ^r đức Chúa blời cho rứt thánh đòu᷄ thân chào᷄ ếy, khi chưa có chiụ thai, mà đẻ Con, là đực Chúa blởi, ^ſ vì cu᷄̀ bắt chước rứt thánh đòu᷄ thân, mà đã tŏan giữ blọn đời đòu᷄ thân ꞗệy ; ^t để giữ, và làm chứng ꞗợ mình đòu᷄ thân ſạch sẽ, chảng có ŏế gì sốt. ^u Lại cho keỏ, khi rứt thánh đòu᷄ thân đến ſau, bởi phép đức Chúa blời có chiụ thai, ^x mà chảng có chào᷄, người Iudæo thấy thì ném đá, cho đến chết. ^y Mà lại khí đến ſau rứt thánh đừc Chúa Bả phải đi ngŏài cŏấc, tlao᷄ kẻ vô đạo, ^z có chào᷄ nhin đức đi cu᷄̀, mà an üỉ. ꞗệy.

^a Sau nữa cho ma quỉ chảng hay Con đức Chúa Bà để ra đòu᷄ thân, ngờ bởi chào᷄ mà đẻ Con ra. ^b ếy ꞗệy mà ou᷄ thánh Ioſeph thì đam rứt thánh đòu᷄ thân về thành Nazareth, ^c mà đếy đêm ngày hay một  cầu khẩn, khaóc laóc, như các thánh đời xưa, ^d xin ai kớu lếy lŏài người ta, đã phạm tội, ^e vì cu᷄̀ đã hay (bởi kinh ou᷄ thánh, đã chiụ sấm truyèn chép ra, mà mình thì đaọc lien) ^f đã gần ngày đức Chúa blời khién kớu chúng tôi. ^g mà có đệm naò, âu là có đạoc tlao᷄ sấm truyèn đều nói ràng : ^h có đến ngày đần bà đòu᷄ thân chiụ thai, và ſinh đẻ con, gọi tên là Emanuel : ⁱ càng ước cho thấy đần bà đòu᷄ thân ếy, mà làm tôi tá, giữ viẹc nhà cho người thánh ếy : ^k càng cầu lám cu᷄̀ đức Chúa blời, xuấng đến cu᷄̀ chúng tôi : ^l mà đức thánh thien thần tlên blời, cu᷄̀ ước như ꞗệy, ^m và cầu cu᷄̀ đức Chúa blời, kớu lếy lŏài người ta. ⁿ Khi ếy đức Chúa blời nhin lành, mà lo những ſự an lành, ^o tlao᷄ bảy thien thần cả thì chọn một, tên là đức thánh Gabriel, ^p mà ſai cho rứt thánh đức Chúa bà Maria  đòu᷄ thân, đam tin xuấng ràng : ^q đức Chúa blời đã chọn người, mà giúp viẹc kớu lŏài người ta, ^r vì chưng khi đức Chúa blời, là đức Cha, yêu thế chừng ếy, cho đến định phú một đức Con mình làm viec kớu thế, ^ſ mà cho nên ſự ếy, thì đức Con Chúa blời lếy tính người, làm một ngôi cu᷄̀. ^t Mà Sanctiſſima Ttindade có chọn rứt thánh đòu᷄ thân, cho nên Mẹ thạt đức Chúa blời, ^u vì chưng một Con đức Chúa blời, thạt là đức Chúa blời, lếy thịt mình bởi thịt người mà chớ. ^x ꞗệy thì đức thánh Gabriel chiụ mlời đức Chúa blời ſai hết lào᷄, ^y tức thì bởi blời mà xuấng đến thành Nazareth, ꞗĕaò nhà chật hẹp rứt thánh đòu᷄ thân đức Chúa Bà Maria, ^z lếy mlời đức Chúa blời, mà khiem nhuầng chào đếy ràng : ^a đức Chúa blời phù họ cho  bà đầy gratia, đức Chúa blời ở cu᷄̀ Bà, nữ tru᷄ Bà có phúc lạ. ^b mlời chào trạo᷄ làm ꞗệy, và những đều khen rứt cao, đức Chúa Bà nghê thấy, thì khiem nhuầng mà ſợ, ^c và ở lạng, lo lại mlời chaò ếy làm ſao. ^d Khi ếy đức thánh thien thần thưa lại ràng, ^e Lạy đức Chúa Bà Maria chớ ſợ làm chi, vì đực Chúa Bà đã đước gratia, đã đép lào᷄ đức Chúa blời, ^f mà đức Chúa Bà sẽ chiụ thai và ſinh con, gọi tên là Ieſu, ^g ếy là người cả, gọi là đức Con đức Chúa blời, làm ꞗua Chúa đời đời chảng cu᷄̀. ^h đức Chúa Bà, là đòu᷄ thân rứt khôn, nghe đều ếy, thì càng ſợ hơn nữa, ⁱ mà tỏ ra mlời mình khán, hứa đòu᷄ thân khŏở bé, ráng : ^k ſự nầy làm thể naò, vì tôi chảng biét đần ou᷄. ^l Mà đức thành thien thần giải đều ếy, ràng : viẹc nầy là viẹc đức Chúa Spirito Santo ; ^m vì ꞗệy chớ lo là hư đòu᷄ thân, mà lại càng  bền hơn nữa, ⁿ vì chưng ràng, chảng có đều gì, mà đức Chúa blời chảng được. ^o vì mẹ đòu᷄ thân chảng khá ſin ai, mà chảng phải đức Chúa blời ; ^p lại đức chúa blời có ra đời, chảng khá đẻ ra bởi mẹ chảng đòu᷄ thân : ^q rứt thánh đòu᷄ thân nghe mlời làm ꞗệy, càng khiem nhưầng ſâu lám, ^r mà chiụ lếy ơn đức Chúa blời, khi đã chọn mình làm Mẹ, mà thưa ràng : ^ſ ếy tôi là tôi tá đức Chúa blời, tôi ꞗưng mlời, đức thánh thien thần đem cho tôi. ^t Khi rứt thánh đòu᷄ thân thưa đều thien hạ ước, bỏu᷄ chóuc, ^u bởy phép Spirito Santo chiụ thai con, ^x vì chưng phép vô cu᷄̀ đức Chúa blời, có lếy mấu rứt tịnh đức Chúa Bà, mà tlao᷄ thai thì ſinh xác người nhỏ mà blọn ꞗệy, ^y một chóuc ếy đức Chúa blời cu᷄̀ ſinh ra một linh hồn, có mọi nhin  đức, và phép đức Chúa blời, ^z mà lại đức Chúa blời làm phép cả, tlên hết mọi phép xưa nay, cho đến hết thế, ^a vì chưng đức Chúa blời buộc lại và xác, và linh hồn ếy, cu᷄̀ ngôi thứ hai, là Con đức Chúa blời mà chảng có đứt^{[đính chính 12]} được khi naò, ^b cho nên chóuc ếy cu᷄̀ một ngôi thạt là đức Chúa blời, cu᷄̀ là thạt người : ^c thạt là đức Chúa blời, vì thạt là bui một đức Con đức Chúa blời là Cha, và một tính thiêng liêng cu᷄̀. ^d cu᷄ là thạt người, vì có linh hồn, và xác người, làm một cu᷄̀ nhau, ^e thạt là Con đức Chúa Bà, blọn đời đòu᷄ thân làm Mẹ đức Chúa blời, ^f ſao᷄ le có môt Chriſto mà thôi, vì chưnh và đức Chúa blời, và người cu᷄̀ là một ngôi thứ hai là đức Con đức Chúa blời mà chớ. ^g đến khi đức Chúa blời hŏá^{[đính chính 13]} ra rứt thánh linh hồn đức Chúa Ieſu Chriſto, một chóuc, ^h thì có đầy những phúc lạ, vì đã hộp lại, làm một cu᷄̀ đức Con đức Chúa blời, ⁱ vì ꞗệy từ ếy cu᷄̀ đã thấy mạt đức Chúa blời tỏ tưầng, hơn các đức thánh thien thần^{[đính chính 14]}, ^k cu᷄̀ hơn các người thánh, ngáy ſau được thấy đức Chúa blời nữa. ^l Lại rứt thánh linh hồn đã biét blọn hết mọi ſự ngày ſau có, dầu đến đời đời: ^m cu᷄̀ biét tính dều ſự, dầu chảng khi naò ra mà có. ⁿ vì chưng hay biét bấy nhều ſự làm ꞗệy, thì phảy chức trạo᷄ rứt thánh linh hồn đức Chúa Ieſu. ^o Mà khi ếy đức Chúa Ieſu Chriſto đã hay, đức Chúa blời là đức Cha, đã định mình đức Chúa Ieſu, là chuọc tội cho lŏài người ta, ^p vì ꞗệy chóuc ếy thì phủ mình chiụ chết, cu᷄̀ mọi ſự nạn, và để^{[đính chính 15]} mình, ngày ſau có chiụ cho người ta được lành ^q mà dầu linh hồn nào coi thấy mạt đức Chúa blời tỏ tưầng, thì phải có xác thinh nhàn ꞗệy, ^r càng hơn có nước, thì phải lạnh, mà có lửa,  tự nhien thì phải náo᷄ : ^ſ ſao᷄ le khi đức Chúa Ieſu đã tŏan chiụ tội vì chúng tôi, ^t có làm phép lạ, mà cầm lại mọi ſự ếy, kẻo bởi linh hồn mình thou᷄ ra ngŏài xác, ^u mà chiụ nạn chiụ chết chảng được vì chúng toi : ^x mà lại dầu phần linh hồn bề tlên đã ꞗui ꞗẻ thinh nhàn ꞗệy: ^y ſao᷄ le từ đầu hết ếy, phần linh hồn về bề dưới, thì đã nếm ſự đáng tŏan chiụ ngày ſau: ^z vì chưng một chóuc ếy đã thấy, như tlước mạt, ^a chảng những mọi ſự mình tŏan chiụ từ ſinh đẻ, cho đến chiụ nạn, chiụ chết, ^b mà lại thấy hết mọi tội, từ đức Chúa blời hŏa ra blời đết, cho đến hết thế, có ai phạm tlước ſau, ^c lỗy phép đức Chúa blời lám ^d mà mọi tội ếy, từ đầu hết ếy, ở tlước mạt linh hồn rứt thánh đức Chúa Ieſu, như thế có bấy giờ, ^e mà làm cho nên lào᷄ rứt nhin  đức Chúa Ieſu lo buần ſàu não rứt mực. ^f Lại coi thấy, cu᷄̀ từ ếy, mọi người thánh có nghĩa cu᷄̀, mà chiụ hình khốn nạn, ^g bởi kẻ hủy báng, mà ghét đức Chúa blời: ^h cu᷄̀ thấy kẻ dữ, mà hư vô hồi vô số, ⁱ vì chê^{[đính chính 16]} rứt nhin nghĩa, và cou᷄ đức Chúa Ieſu, cho nên phải chết vô cu᷄̀. ^k mà coi thấy mọi ſự ếy, làm kức lào᷄ rứt nhin đức Chúa Ieſu thể nào, ^l từ đức Chúa Ieſu ở tlao᷄ thai đức Mẹ, hay lá từ đầu hết có, ^m tlao᷄ mọi lŏài đức Chúa blời ſinh, chảng có ai ſuy được cho hết mlẽ, ⁿ cu᷄̀ tlao᷄ mọi lŏài ếy, chảng có ai biét được cho hết mlẽ, ^o linh hồn đức Chúa Ieſu có kính mến đức Chúa Cha là chừng naò, mà ngưởi ta phạm tội, lỗy nghĩa cu᷄̀ đức Chúa Cha đã lám : ^p mà lại đức Chúa Ieſu yêu người ta thề nào, mà người ta chiụ dều ſự khốn làm ꞗệy, và ở xác, và nơi linh hồn nữa. ^q ếy ꞗệy mà đức Chúa Ieſu lào᷄ rứt nhin kớu thế, còn ở tlao᷄ thai đức Mẹ, mà đã làm viẹc chữa đời, ^r vì ꞗệy thì gioục lào᷄ rứt thánh đức Mẹ đi viếng Bà thánh Eliſabeth là họ hàng, ^ſ đã già cả, mà tlao᷄ thai có con, là ou᷄ thánh Ioao᷄, ngày ſau có mở đàng tlước cho đức Chúa Ieſu, ^t mà bấy giờ hãy còn phải tội đầu hết ou᷄ Adam truyèn cho. ^u Sao᷄ le khi đức Mẹ đòu᷄ thân ꞗĕào nhà ou᷄ Zacharia, mà tlao᷄ thai có đam đức Chúa blời, ^x thì chào Bà thánh Eliſabeth, mà ou᷄ thánh Ioao᷄, dầu tlao᷄ thai mẹ, bỏu᷄ chóuc thì nhảy mầng, ^y vì đã nhìn đức Chúa blời kớu thế, cu᷄̀ đến tlao᷄ thai đức Mẹ đòu᷄ thân, ^z mà một chóuc ếy ou᷄ thánh Ioao᷄ cu᷄̀ đã chiụ ơn khỏi tội ou᷄ Adam truyén cho, ^a bởi đức Chúa Ieſu, khi mới ꞗĕào, thì cho gratia, và nghĩa cu᷄̀ : ^b mà rứt thánh đòu᷄ thân Maria, là đức  Chúa Bà chúng tôi, ở cu᷄̀ bà thánh họ hàng ba tháng : ^c thạt mà coi ſóc, làm viẹc đầy tớ cho bà già có thai, kẻo khó khi đẻ. ^d Sau thì rứt thánh đòu᷄ thân về nhà, ^e thai bởi phép Spirito Santo đã mlớn ra : ^f mà ou᷄ bạn là rứt thánh Ioſeph, khi chảng thou᷄ ſự ſâu nhiẹm ếy, ^g mà lại chảng ngờ được đều gì chảng lành cho bà bạn, vì đã hay, và kính là rứt thánh : ^h vì ꞗệy thì kính mến đếy rứt mực : ⁱ ſao᷄ le vì dái ở cu᷄̀, có mất lào᷄ đức Chúa blời chảng, mà phạm đạo thánh chảng, ^k thì doục lào᷄ để tlộm ꞗệy, mà lo buần lắm, ^l vì ăn ở cu᷄̀ nhau, và nhin đức cu᷄̀ một lào᷄, ^m lại giữ tịnh ſạch sẽ hơn đức thánh thien thần nữa : ⁿ vì ꞗệy lià nhau, thạt là ſự khó lám, ^o ſao᷄ le chảnh kể đí gì, bàng đạo thánh đức Chúa blời, ^p đã rình để  bạn mình chuậng lám : ^q khi ou᷄ thánh Ioſeph lo làm ꞗệy, mà nàm chiem bao, thŏát chóuc có đức thánh thien thần hiện xuấng, ^r mà xưa mù ếy đi, nói ra ſự ſâu nhiẹm ếy, lếy mlởi đức Chúa blời mà ràng : ^ſ hở^{[đính chính 17]} ou᷄ Ioſeph là con ou᷄ Dauid, chớ dái gì lếy đức Chúa Bà Maria làm bạn cu᷄̀, ^t vì chưng có Con tlao᷄ thai, bởi phép đức Spirito Santo mà chớ, ^u lại đẻ ra Con, mà ou᷄ sẽ gọi ten là, Ieſus, ^x vì chưng có kớu dên mình cho khỏi tội đã phạm: ^y tin nầy ꞗui mầng bởi đức Chúa blời, có làm cho ou᷄ thánh Ioſeph mầng ſưấng thể naò, ^z ai biét ou᷄ thánh^{[đính chính 18]} ếy có kính mến rứt thánh bạn chừng nào, thì mới ſuy được ſự ếy : ^a mà từ ếy về ſau càng kính chuậng nữa, ^b vì chưng từ ếy, chảng những là lếy đức Chúa Bà như bạn mình yêu lám, ^c mà lại thêm kính chuậng, vì là rứt  thánh đức Mẹ đức Chúa blời, mà đòu᷄ thân: ^d lếy mình chảng đáng làm đầy tớ rứt thánh Maria đức Mẹ cả làm ꞗệy, ngày ſau ſinh đẻ đòu᷄ thân, ^e cu᷄̀ lếy mình chảng đáng coi ſóc cho Con người, thạt là đức Chúa blời.

^f Bấy giờ khi ếy có ra lệnh bởi ꞗua Chúa nước Roma, ten là Auguſtus Cæſar, ^g khién làm sổ cả và thien hạ, hay nước ếy : ^h đầu hết trến thủ xứ Siria, tên là Cyrino, có làm sổ ếy, ⁱ ai nấy thì về quê mình mà cho tên. ^k Ou᷄ thánh Ioſeph khi ếy cu᷄̀ phải tlểy^{[đính chính 19]} bởi thành Nazareth, ở xứ Galilæa, ^l mà lên xứ Iudæa, tlên thành ou᷄ Dauid, gọi là Bethlehem, ^m vì ou᷄ thánh Ioſeph là họ ꞗua Chúa Dauid, ⁿ mà cho tên, đã lếy ꞗối rứt thánh đức Chúa Bà Maria đòu᷄ thân, làm ꞗợ mình, người đã chiụ thai bởi phép Spirito Santo: ^o ꞗệy thì làm gưâng chiụ lụy, ꞗưng phép ꞗua  Chúa, ſự gì chảng có lỗy đạo. ^p Mà khi đã ở đếy, thì no ngày đức Mẹ đức Chúa blời, mà đòu᷄ thân thì ſinh Con đầu lào᷄, cu᷄̀ là một Con ꞗệy, ^q lếy của ſạch bao lại, mà để tlao᷄ máng có, ^r vì chảng có nơi khou᷄ cho mình ở tlao᷄ quán : ^ſ vì chưng mình khó khân, mà người giầu đến nhiều, cu᷄̀ cho tên ở thành ếy: ^t có nơi naò ꞗừa tốt mà ở, thì đầy hết : ^u mà Con đức Chúa blời thì để tlao᷄ máng cỏ ꞗệy, ^x thạt là dĕạy ta chê ſự kieu ngạo thế gian : ^y vì chưng khi Con đức Chúa blời phú quí vô cu᷄̀, chiụ làm khó khan, ^z cho ta được phú quí, bởi phú quí vô cu᷄̀, hay là bởi đức Chúa blời chiụ khó khan ꞗệy. ^a Sao᷄ le khi đức Chúa Ieſu sinh đẻ, có ſáng ra nhều phép lạ : ^b vì chưng đầu hết thì chọn đần bà đòu᷄ thân mà đẻ ra, ^c và làm đòu᷄ thân, và làm đức Mẹ ꞗối : ^d thạt là đòu᷄ thân, vì chưng như khi chưa có đẻ Con, là đòu᷄ thân, ^e khi đang đẻ Con, cu᷄̀ là đòu᷄ thân, và khi đẻ Con đŏạn thì hãy còn đòu᷄ thân blọn ꞗệy. ^f vì chưng Con đức Chúa blời đẻ ra nơi xác, thì chảng lọ là chảng làm hại đòu᷄ thân đức Mẹ, mà lại làm cho blọn ꞗệy: ^g như thể khi ánh mạt blời thâu ꞗĕào cái ngaọc, chảng có đánh ꞗở, mà lại làm cho ſáng : ^h huấng lọ đức Con, là ánh đức Chúa blời, ſáng vô cu᷄̀, hơn ánh mạt blời, ⁱ khi ra bởi lào᷄ đức Mẹ, thì chảng có phá xác đức Mẹ đòu᷄ thân, ^k mà lại làm cho càng blọn càng bèn nữa, ^l vì chưng đức Chúa blời có phép vô cu᷄̀, và hŏá ra mọi lŏài, ^m có định đẻ ra bởi đức Mẹ đòu᷄ thân, chảng chiụ khi đần ou᷄ sốt. ⁿ Như thể khi đầu hết thế giái nầy, đức Chúa blời khién đết hŏá ra rau cỏ, khi chưa có gióu᷄ nào, mà đết cu᷄̀ hŏá ra hư khou᷄ làm ꞗệy, ^o huấng chi đức  Chúa blời, có phép vô cu᷄̀, mà hŏá nên mọi ſự, mọi lŏài, ^p có khién đần bà đòu᷄ thân, chảng có chiụ khí đần^{[đính chính 20]} ou᷄, mà chiụ thai, và ſinh đẻ Con là đức Chúa blời, ^q cu᷄̀ chảng có hư blọn đòu᷄ thân. ^r Vì ꞗệy rứt thánh đức Chúa Bà Maria, là đức Mẹ đức Chúa blời, thạt là đòu᷄ thân khi chưa có đẻ, ^ſ mà khi đang đẻ cu᷄̀ là đòu᷄ thân, lại khi đẻ đŏạn hãy còn đòu᷄ thân ꞗệy : ^t mà khi đang đẻ, chảng có chiụ khốn khó gì, vì khi đẻ đŏạn, hãy còn blọn đòu᷄ thân ꞗệy. ^u Mà lại khi đẻ đŏạn, thŏát chóuc thì lạy đức Con mình đẻ, ^x vì thạt có đẻ đức Cha mình, và cội rễ đầu mọi ſự.

^y Sau nữa các cŏên ở tlên blời, là các thánh thien thần, ^z khi đức Chúa blời ſinh xuấng, thŏát choúc thì rầm rầm cu᷄̀ xuấng, ở nơi máng cỏ ^a mà thấy Con tlẻ, thạt là đức Chúc blời, bao lại mà để tlao᷄ máng cỏ, ^b cu᷄̀ nhìn lếy hết như Chúa  mình, và lạy xuấng khiem nhường^{[đính chính 21]} ꞗệy. ^c Lại tlao᷄ đức thánh thien thần, có một thì đam tin mầng nầy mlớn, cho kẻ chan chien, ^d mà giữ canh gần đếy ban đêm, coi chien mình cho lành, ^e mà đức thánh thien thần nói ra, có đức Chúa blời kớu thế, ſinh để ở tlao᷄ thành ou᷄ Dauid, là Bethlehem, ^f ếy là thạt Chúa Chriſto, mà lại ràng: có dĕấu cho bay, ^g tìm thấy Con tlẻ khan bao lại, mà để tlao᷄ màng cỏ. ^h Chóuc ếy thì có dếu cŏên bởi tlên blời, là những thien thần, mà khen ngượi đức Chúa blời, ràng : ⁱ ai nếy thì ngượi khen đức Chúa blời tlên cao, mà lại dưới đết an hŏà cho người ta lào᷄ lành. ^k Bấy giờ kẻ chan chien thì ſang cho đến thành Bethlehem, mà thấy như mlời đức thánh thien thân đã bảo mình ꞗệy.

^l Thứ ba ſự lạ : cu᷄̀ một khi đức Chúa Ieſu  Chriſto đẻ ra, ^m thì ba ꞗua bên đou᷄ coi thấy cái ſao mới, ⁿ mà bởi đếy đã hay, có ꞗua Chúa mới ở nước Iudæa, mà mới đẻ, ^o ba ꞗua ếy, là ꞗua bên phưầng đou᷄, đến thánh Hieruſalem, là kinh đô nước Iudæa, thì hỏi ràng : ^p nao ꞗua Chúa ở nước Iudæa mới đế : ^q vì chúng tôi bên phưầng đou᷄, đã thầy cái ſao người : ^r khi ếy kẻ làm thày cả ở nước Iudæa, thì thưa ràng : ^ſ đức Chúa blời có đẻ, ở tlao᷄ thành Bethlehem, vì có sấm truyền, bởi đức Chúa blời, phán ꞗệy : ^t ếy ꞗệy mà khi ba ꞗua đi thành Bethlehem, ^u cái ſao, tlước đã thấy bên đou᷄, bấy giờ ſoi cho, mà đam đàng, ^x cho đến ở lạng tlên nơi có Con tlẻ mới đẻ ra đếy. ^y Khi ba ꞗua coi thấy cái ſao ếy, thì mầng rở bội phần, ^z mà ꞗĕào nhà, thì thấy Con tlẻ, là đức Chúa blời, ở cu᷄̀ đức Chúa Bà Maria,  là đức Mẹ, ^a mà cúi đầu xuấng, lạy: lại mở những của trạo, ^b vì là ꞗua, mà cu᷄́ ꞗua nứơc Iudæa mới đẻ, một là vàng, hai là cát nhàn, ba là myrrha: ^c vàng thì cu᷄́ ꞗua Chúa: cát nhàn thì cu᷄̀ thạt đức Chúa blời, ^d myrrha, là của giữ xác kẻ chết, kẻo nát, vì ꞗệy thì lẹy của ếy mà cu᷄́ tính người, ngày ſau có chiụ chết ꞗệy : ^e có truyền đời xưa ràng, cu᷄̀ khi ếy có ꞗua Chúa nước Roma, tên là Octauiano Auguſto, ^f coi thấy tlao᷄ mạt blời có đần bà bòu᷄ đức Con ; ^g Auguſto có kính đếy, mà lếy làm Chúa cả, ^h cho nên tứ ếy đến chết, chảng dĕám xưng mình là Chúa nữa. ⁱ ſự đã kể ngày tlược, ꞗua Chúa đại minh, ^k nàm chiem bao thấy ai bảo, đi tìm đạo thạt bên đại tây dưâng, ^l âu là có làm ꞗệy cu᷄̀ một khi ếy, vì có đức Chúa Ieſu Chriſto làm thầy đam đạo thạt  cho người ta, mà mới đẻ ra ꞗệy.

^m Chảng kể ſự khác lạ, cu᷄̀ coi thấy ngày ếy, ⁿ như thể mạch dầu, có maọc ra tlao᷄ thành Roma, rày hãy con dĕấu tích đếy : ^o lại rầng cu᷄̀ một ngày ếy thien hạ thấy bà mạt blời, ^p cu᷄̀ các ſự lạ, đức Chúa blời, là đức Thợ cả thế gái nầy, là Chúa cả tlên hết mọi ſự thì tŏan làm bấy nhều ſự ếy, ^q cho thien hạ hay, lào᷄ đức Chúa blời nhín lành từng ếy, cho đến làm giủa đết lào᷄ lành làm ꞗệy, ^r mà ſinh đẻ ra đời, làm an lành vô cu᷄̀ cho người ta, ^ſ mà ꞗệy người ta bỏ hết giáo dối, hết ſự ma quỉ, lại blở về cu᷄̀ đức Chúa blời, mà thờ đếy, lạy đếy, ^t khi đã thấy đức Chúa blời đã có hình người, ^u dầu tính thiênh liêng đức Chúa blời hãy còn ſâu nhiẹm, chảng có ai du᷄̀ ſức mình, mà thấy được mạt đức Chúa blời đâu.

^x đến khi đã giảng bấy nhêu, thì phải sắm ſưả ảnh nào  khéo, ^y có hình rứt thánh đòu᷄ thân Maria đức Mẹ, có bòu᷄ đức Con là đức Chúa Ieſu, hãy còn tlẻ, ^z cho ta cúi đầu xuầng đết, mà lạy : ^a ſao᷄ le tlước thì phải lạy môt đức Chúa blời ba ngôi, ba lạy. ^b Mà cho ta bề ngŏài cu᷄̀ xưng một đức Chúa blời ba ngôi, ^c khi ta lạy, ta quì gối xuấng một lần mà thôi, ^d ꞗệy ta xưng có một tính thiêng liêng đức Chúa blời, ^e mà cúi đấu xuấng tạn đết ba lần, mà kính lạy ba ngôi, ^f cu᷄̀ khiem nhưầng xin mỗi một ngôi tha tội, tha vạ chúng tôi: ^g thôi đŏạn thì phải lại đức Chúa Ieſu ra đời, làm người, mà chuậc tội cho chúng tôi, ^h ta lạy cúi đâu tạn đết một lần, ⁱ mà khiem nhưầng cầu khản, cho chiụ đước ơn đức Chúa Ieſu, đã làm phúc thừa chuậc tội cho chúng tôi, ^k mà cho ta  được khỏi hết mọi tội cho blọn. ^l Sau hết ta cu᷄̀ phải lạy rứt thánh đòu᷄ thân, ^m mà cúi đầu xuấng đết, một lần nữa: ⁿ vì chưng dầu ta đã biét thạt đức Chúa Bà đòu᷄ thân chảng phải đức Chúa blời : ^o ſao᷄ le vì là đức Mẹ đức Chúa blời, thì có phép cả cầu cu᷄̀ đức Con, thạt là đức Chúa blời, ^p mà ta cậy đức Chúa Bà, cầu cho ta khỏi hết mọi tội. ^q đêy ta phải bảo kẻ muấn chiụ đạo : ^r dù mà đời xua khi đức Chúa blời chưa có ra đời, mà chảng thấy được đức Chúa blời, khi ếy có thờ mà chảng có du᷄̀ ảnh : ^ſ ſao᷄ le từ đã ra đời làm người, mà coi thấy được, ^t đã xem tlên đết, mà ăn ở cu᷄̀ người ta, khi đã có hình, ^u thì ta lếy ảnh mà làm hình ếy ra, hay là vẻ;hay là chạm, hay là thể khác : ^x ſao᷄ le khi ta quì lạy, cầu tlước mạt ảnh đức Chúa Ieſu, hay  là ou᷄ thánh nào, ^y ta phải có í dớ người có ảnh đếy, ^z mà quì, lạy, cầu người thánh, có ảnh ếy mà chờ.