Biên dịch:Thanh thực lục/Nhân Tông Duệ Hoàng đế thực lục/Quyển 115
Nhân Tông Duệ Hoàng đế thực lục / quyển 115 / Gia Khánh năm 8 / tháng 6 / ngày 26 (năm 1803 dương lịch)
[sửa]Ngày Kỷ Sửu. Đổi quốc hiệu An Nam quốc (安南國) thành Việt Nam quốc (越南國), phong Nguyễn Phúc Ánh (阮福映) làm quốc vương.
Dụ Nội các: Trước đây quốc trưởng nước Nông Nại (農耐國長) là Nguyễn Phúc Ánh dâng biểu trình bày việc giao chiến với An Nam là để báo thù cho tổ tiên, cung kính sai bồi giá (陪价 sứ đoàn) mang nộp lại sắc ấn cũ của Nguyễn Quang Toản (阮光纘) đã vứt bỏ, cùng trói giải giặc biển, kính cẩn xin mệnh. Trẫm xét thấy ông vượt biển tỏ lòng thành, đặc biệt ban thưởng, đã có dụ rõ ràng tuyên bố việc Nguyễn Quang Toản phạm tội bị diệt, còn Nguyễn Phúc Ánh cung thuận có công, đã thông báo trong ngoài.
Sau đó, quốc trưởng nước ấy xin ban phong mới, trình rõ nước ấy vốn có đất cũ Việt Thường (越裳), nay lại có toàn cõi An Nam, không muốn quên đất tổ, nên khẩn cầu giữ tên “Nam Việt” (南越). Quan biên thùy theo thực tình tấu trình, các bộ thần bàn rằng tên “Nam Việt” không hợp với vùng đất ngoài biên giới, nhưng xét vì ông đến cửa xin hàng, thành tâm kính cẩn, nên lệnh dùng hai chữ “Việt Nam” (越南): chữ “Việt” đặt trước, giữ đất cũ tổ tiên; chữ “Nam” đặt sau, biểu thị đất phong mới, lại ở phía nam đất Bách Việt xưa, không lẫn với “Nam Việt” cổ. Tên gọi đã chính, nghĩa chữ cát tường, có thể đời đời hưởng ân triều đình.
Lệnh Tổng đốc Quảng Tây là Tôn Ngọc Đình (孫玉庭) một mặt gửi thư cho Nguyễn Phúc Ánh, một mặt cử viên chức đi cùng sứ thần mang biểu cống vào kinh, dụ rằng thời tiết sắp nóng, có thể đi chậm để tỏ lòng thương xót, dự định cuối tháng 7 đến kinh. Khi ấy trẫm đang ngự tại sơn trang tránh nóng, đúng lúc sứ Hãn quốc Kazakhstan (哈薩克) vào triều, cũng có thể cùng dự yến. Nay lại theo tấu của Tôn Ngọc Đình, nói Nguyễn Phúc Ánh nhận được sắc mệnh phong Việt Nam, vô cùng cảm kích, lời lẽ vui mừng, xuất phát từ lòng thành, sứ thần đã khởi hành, dự kiến cuối tháng 7 đến kinh.
Nên lập tức ban sắc phong Nguyễn Phúc Ánh làm Việt Nam quốc vương (越南國王). Các cơ quan liên quan chuẩn bị sẵn ấn tín, sắc thư theo lệ. Lệnh Khâm Thiên Giám khi ban hành lịch sách, đổi “An Nam” thành “Việt Nam”, vĩnh viễn theo chính thống. Khi làm lễ sách phong, cử Án sát Quảng Tây là Tề Bố Sâm (齊布森) mang sắc ấn mới cùng sứ thần ra khỏi ải, đến nơi tuyên đọc chiếu chỉ, để quốc vương nước ấy nhận ân mệnh, đời đời giữ đất. Truyền dụ rõ ràng.
Chú thích
Nguồn: