Giọt máu chung tình/Lời phụ thuyết
Lời phụ thuyết
Xưa nay những nhà văn chương hể có xúc cảnh quang tình thì hay ngâm thi vịnh phú, hoặc đặc ra những trường thiên đoãn cú, cho đặng tỏa cái tình tứ ức huất ưu sầu. Song các sách ấy, duy tiễu-thuyết là một truyện có tình-tứ cao xa, có tư tưỡng rộng rải hơn hết, chẳng những đọc đến thì đặng khiễn muộn tiêu sầu mà thôi, lại cũng đặng mỡ mang trí thức thêm nữa.
Vì vậy trong lúc mưa Âu gió Mỷ, thời đợi văn-minh nầy, tiễu-thuyết củng đặng chím một địa vị cao đẳng, để làm phương châm mà chĩ vẻ những việc phải quấy cũa đám dân đoàn xả-hội.
Nên những nhà tiễu thuyết đại danh bên Tây-Âu, và các tay Hồng nho danh sĩ bên Đông-Á, mỗi năm xuất bản cũng đã sa số hằng hà. Như: Victor Hugo, Alexandre Dumas là nhà tiểu-thuyết đại danh bên Pháp-quốc; như như Bồ-tòng-Linh, Trần-Cầu là nhà trước tác đại danh bên Trung-Hoa. Còn Việt-Nam ta thì có Nguyễn-Du- Nguyễn-đình-Chiễu, và các ông khác nữa.
Những truyện sách cũa các ông ấy, đễ đến ngày nay hảy còn miệng thế nhắc nhở bia truyền, người tuy mất mà phương danh chẳng mất.
Nay Tân-dân-Tữ đại nhơn ra quyển tiểu-thuyết nầy chẳng phãi dám đối với các bực tiền triết trên đây, song nhơn lúc phong triều tiểu-thuyết đã phấn phát nơi cỏi Á-Đông nên đem sự tích của một công-tữ là con cũa một vị tướng quân đã vị quốc vong xu trong lúc Hoàng-triều Gia-Long phục nghiệp, ngỏ đặng xem đến sự tích công-tữ, thì nhớ tới lịch sữ cũa tướng quân ngày xưa, cho khỏi thẹn với các tiễu-thuyết cũa người ngoại bang: và khỏi tiếng mai một những người anh hùng trong xứ sỡ.
Quyển tiển-thuyết nầy dùng theo thễ cách Tây-Âu mà bố trí một sự tích hoàng toàn ước gần hai trạm trương, đem những sự tử biệt sanh ly cũa gái sắc trai tài, mà diển nên một pho tình sữ, rất thanh tân tao nhả, như mấy lối bi tình thãm trạng, cũng khiến cho kẻ đọc xót dạ, mà ũ mặt châu mày; như mấy cơn hân hạnh kỳ phùng, cũng khiến cho người xem đuợc vui lòng, mà chơn xoan tay múa.
Vậy nếu quyễn tiểu-thuyết nầy, may mà đặng hậu thế ham mộ ban hành, và đem mà khai diễn nơi các vỏ-đài trong xứ ta thì cũng chẳng khác chi truyện sách cũa các đứng tiền triết trước đây, chừng ấy cái danh dự cũa tác-giả có lẻ cũng đặng chúc thơm rơi trong đất việt.
Thủ-đức
Châu-sơn: NGUYỄN-ĐĂNG-CAO