Bước tới nội dung

Phan Trần/I

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Phan Trần của không rõ
I
Họ Phan và họ Trần đính ước gả con cho nhau

1Trên am thong-thả sách, cầm,
Nhàn nương án ngọc, buồn ngâm quyển vàng.
Thấy trong triều Tống Tĩnh-khang,
Một chàng Hòa-quận, một chàng Đàm-chu,
Bảng vàng, bia đá nghìn thu,
Phan, Trần hai họ,cửa nho dõi truyền.
Kể từ đèn sách thiếu-niên,
Một song tình nặng, một thuyền nghĩa sâu.
Tới tuần hội cả đua nhau,
10Bút-nghiên phỉ chí, cung dâu bằng nguyền.
Xem hoa rõ nẻo hồi triên,
Gió đưa hương dạ, sấm rền tiếng xa.
Ơn trên mưa tưới, móc sa,
Cùng làm Phủ-doãn một tòa hiển-vinh.
Niềm công chính, dạ trung-trinh,
Nhân-dân sao phúc, triều-đình cột cao.
Ngay tin trời có phụ nào,
Tốt cung quan lộc, vượng hào thê-nhi.
Ứng điềm xà hủy, hùng bi,
20Hai nhà chính-thất một kỳ thọ-thai.
Cùng nhau mở tiệc vầy vui,
Huệ lan mừng mặt, trúc mai khoe mình.
Tưng-bừng nhịp sáo, nhịp sênh,
Điệu thông cao thấp, chén quỳnh đầy vơi.
Trỏ thề trên thẳm dưới khơi,
Cùng nhau chỉ dạ định lời thông gia.
Hai ta đồng học đồng khoa,
Đồng niên đồng cán một nhà đồng thân.
Đổi trao chỉ Tấn tơ Tần,
30Họ Phan thì quạt, họ Trần thì trâm.
Mai này dành để giao cầm,
Kẻo quên ước cũ kẻo lầm duyên xưa.
Bỗng may thay sự tình-cờ,
Khéo linh linh miệng, khéo như như lòng.
Thẳm ngày khuất tháng vừa đông,
Phan phu-nhân mới khai giòng nước hoa.
Vườn xuân phơi-phới mưa sa,
Quế non Yên đã trổ ra một cành.
Sinh ra nam-tử tốt lành,
40Hai vai chĩnh-chện, ba đình nở-nang,
Đành thai phỉ chí bồng tang,
Đặt cho Tất-Chánh rõ ràng là tên.
Đông qua xuân thoắt báo tin,
Trần phu-nhân mới hé then động đào.
Một nàng tiên-nữ xinh sao !
Mày nghênh bán nguyệt miệng chào trăm hoa.
Mỉa chiều cung quế hằng-nga,
Trần-công mới đặt tên là Kiều-Liên.
Lửa hương đành để bén duyên,
50Lòng trời chiều cả hai bên ước cầu.
Tin đi mối lại cùng nhau,
Kẻ nâng-niu ngọc, người trau-chuốt ngà.
Lần lần hè lại thu qua,
Hai ông thắm-thoắt tuổi đà cao niên.
Tạ triều một thủ thi tiên,
Đem nhau xe hạc về miền hương quan.
Chia tay nam bắc băng ngàn,
Tới quê nhà đã hầu tàn ba trăng.
Đường đi khuất nẻo khơi chừng,
60Tuyết sương mấy dặm, suối rừng bao nhiêu.
Dễ mà tin-tức dập-dìu,
Thì đem lòng thắm phú liều trời xanh.
Hãy nuôi con đến trưởng thành,
Sẵn còn trăm nghĩa, quạt tình chẳng quên.
Tơ hồng, lá thắm là duyên,
Dầu bao giờ gặp cũng nên bấy giờ.
Phan thì về chốn lầu thơ,
Khuyên con dòng-dã sớm trưa sách đèn.
Ôn đặt gối, Đổng vây màn
70Sớm nhuần kinh-sử, tối bàn văn-chương.
Trần thì về chốn phòng hương,
Dạy con canh-cửi việc thường nữ-công.
Hoa dưới trướng, gấm trên khung,
Gồm hay thi-lễ, lảu-thông cầm-kỳ.
Những mong khuya sớm kịp thì,
Hai nhà con đã đến kỳ xuân-xanh.
Phan-công mới dạy Phan-sinh,
Rằng: "Nhà ta nghiệp học-hành xưa nay.
"Bây giờ cha tuổi-tác này,
80"Mong con gặp hội rồng mây kịp người.
"Chớ tham tửu sắc chơi bời,
"Lụy mình vả lại thế cười người chê.
"Rày nghe thi tuyển đến kỳ,
"Bút nghiên dòng-dả vào thi họa là.
"Gặp thì thu nguyệt, xuân hoa,
"Làm sao cho trọn quyết khoa thì làm.
"Bõ công luyện-tập mới cam,
"Đừng nghe anh én, chớ nhàm nước mây,
"Nhân-duyên đã chiếc trâm này,
90"Của Trần-công để cho mầy đính hôn.
"Tuy rằng cách trở nước non,
"Hãy còn trăng bạc, hãy còn trời xanh.
"Đừng như Ngô-tướng, Từ-khanh.
"Quên bài thuốc dạy, phụ manh áo nguyền.
"Hãy cho công-nghiệp vẹn tuyền,
"Hóa rồng rồi sẽ rước tiên cũng vừa."
Nghe lời phụ-huấn sau xưa,
Phan-sinh từ tạ bấy giờ bước ra.
Theo chân, đồng-tử năm ba,
100Con long-câu, cái tỳ-bà ruổi mau.
Pha non trúc, trải ngàn dâu,
Vàng hiu-hiu đón, ngọc làu-làu đưa.
Chào én sớm, hỏi nhạn trưa,
Ba tuần trăng đã, thì vừa tới nơi.
Phun châu nhả ngọc đua tài,
Giải-nguyên thoắt đã tên bài bảng ngay.
Đưa tin về đến nhà hay,
Tức thì lại tỏ đường mây tếch chừng.
Bảng xuân nay đã dự mừng,
110Muôn hồng nghìn tía tưng bừng đón ai
Qua dậm liễu, khỏi ngàn mai,
Ướm đào, hỏi mận tới vời thần-kinh.
Phồn-hoa thay, thú hữu tình,
Công-hầu xe ngựa, tường khanh lâu-đài.
Mây tuôn, sĩ-tử đòi nơi,
Mới hay thi mạng, học tài khéo xinh !
Lạ thay danh-giá như sinh,
Bảng người thì bốn, tên mình có ba.
Lòng trời còn dấm tài hoa,
120Khôi nguyên dành để đến khoa sau này.
Bước ra thẹn mặt châu mày,
Công danh đôi chữ dễ khuây-khỏa lòng !
Đi không lại trở về không,
Thẹn công chúng bạn, sợ cùng mẹ cha.
Chẳng bằng ta lập chí ta,
Ba thu thấm-thoát có là bao lâu.
Làm chi thắc-mắc thêm sầu,
Chim còn đón gió, rồng hầu đợi mưa.
Biết đâu miệng thế khôn lừa,
130Vén mây, nhẩy sóng bấy giờ sẽ hay.
Vả nghe Kim-cải độ này,
Trông lên đường cũ bụi bay lối về.
Mấy tài dẹp loạn phù nguy,
Tay mình thì chửa đến khi phất cờ.
Tống thần những mặt ngẩn ngơ,
Xôn-xao tơ trúc, thờ-ơ bác đồng.
Xanh-xanh chẳng giúp anh hùng,
Thì chi lũ kiến đàn ong tơi-bời.
Cho nên lẩn-thẩn quê người,
140Tìm nhà thanh-vắng, tiện nơi tập-tành.
Một đèn, một sách, một mình,
Bướm ong khuất nẻo, én anh khuây đường.
Ngậm-ngùi trông cảnh gia-hương,
Đã thiên gợi nhớ, lại chương ngậm sầu.
Hơi gió lọt, bóng trăng thâu,
Đòi khi giở chiếc trâm nhau ra nhìn.
Nước non cách mấy dặm nghìn,
Biết lòng còn nhớ hay quên hỡi lòng ?
Chăn đơn, gối chiếc lạnh-lùng,
150Tưởng nhân-duyên ấy như vòng tơ vương.