Trang:Đại Nam quấc âm tự vị 1.pdf/304

291

ĐI

---

牒

Đép. n.

 Giẹp ―. Bộ giẹp xuống quá.

 Lép ―. Tiếng nói chơi, chỉ là lâu đời lắm, như nói: Ông la đa, cha lép đép.

的	Đét. n. Bộ sợ sệt, bộ lấm lét.

 Sợ ―. id.

 ― mặt. Bộ sợ lắm mà lại mắt cở.

 Mắng ― mắng đến, làm cho phải sợ cùng xấu hổ. .

姪	Đẹt. n. Bộ nhỏ lắmCon đẹt, thằng đẹt.

 Đọn ― Thấp nhỏ quá. .

 Lẹt ― id. .

 Trái đèo, trái ― Trái eo ngằng mà lại nhỏ choắt. .

調	Đều. n. Chung cả thảy; bằng nhau, đồng nhau; lời nói, việc làm.

 ― nhau. Bằng nhau, một chạn.

 ― môt cỡ. Bằng nhau, y một thể, không khác chi nhau.

 ― đặn. id.

 Bằng ― id. .

 Đồng ― id. .

 Ăn cho ― kêu cho đủ. Phân chia cho đềuCó việc làm chia đều, có ăn cũng cho đều.

 Không ― Không đồng nhau. .

 ― đi. Cả thảy có đi, đi một lượt.

 Đi ― Đi cả thảy; đi như nhau, một thể; đi cùng. .

 ― nói. Cả thảy có nói, ai ai cũng nói, nói như nhau; sự mình nói.

 Nói ― Nói cả thảy, nói như nhau, nói cùng một thể. .

 ― hân hân. Đồng một cỡ, không cao thấp, so le, vv.

 ― trời. Khắp cả trời, đâu đâu cũng có.

 ― hay. Hay hết, ai ai cũng biết.

 ― biết. id.

 ― chi. Sự chi?.

 ― gì. id.

 ― nghĩ. Sự mình nghĩ tưởng.

 Đều ― Cùng tội, tội việc; nhiếc mắng đến đều. .

 Nên ― Nên việc (tiếng khen). Nói nên đều.

 Ngặt một ― Còn ngại một việc. .

 Bày ― Bày chuyện, làm gương cho kẻ khác bắt chước. Bày đều cho con nít bắt chước.

 Đặt ― Đặt chuyện. .

 Sinh ― Sinh chuyện. .

 Nhiều ― Nhiều chuyện, nhiều lời nói. .

 Biết ― Khôn ngoan; biết việc; thông sự lý. .

 Không biết ― Không thông sự lý, không biết gì. .

𠫾	Đi. n. Chính nghĩa là dời bước, dời gót, dời chơn, như đặt nó ra sau tiếng nói thì thường làm ra tiếng khiển dạy; tiếng trợ từ.

 ― chơi. Đi chỗ kia chỗ nọ mà chơi.

 ― dạo. id.

 ― về. Trở về.

 ― lại. Đi đến; tới lui, qua lại; giữ y một thể.

 ― ― về về. Đi về nhiều lần.

 ― ― lại lại. Đi lại nhiều lần; năng qua lại cùng nhau.

 Ra ―. Cất mình đi, bước ra mà đi.

 ― ―. Tiếng bảo phải đi.

 ― thuyền. Đi bằng thuyền, đi thủy.

 ― thủy. Đi theo đàng nước.

 ― bộ. Đi chơn, đi đất.

 ― ngựa. Cỡi ngựa mà đi.

 ― xe. Ngồi xe mà đi.

 ― trẩy. Đi bộ vụ, đi việc binh.

 ― lễ. Đem lễ vật cho ai.

 ― tết. Đem lễ vật cho ai trong ngay tết, ngày lễ gì vv.

 ― thưa. Đi thưa cáo về chuyện gì, đi tố việc gì.

 ― kiện. Đi kiện cáo ai.

 ― chợ. Đi mua đồ ăn.

― đồng.   ― sông.   ― cầu.   ― bến.   ― tiêu.

${\Biggr \}}$

Cả năm tiếng đều có nghĩa riêng là đi xuất xở.

 ― đại. id Đi sàn.

 ― tiểu. Đi đái.

 ― xóm. Đi dạo xóm.

 ― thâm. Đi tối, đi không đến.

 ― gì. Tiếng hỏi giống gì vậy.

 Mất ―. Không còn lại nữa, không thấy nữa.

 Hư ―. Hư hại phong tục hay là vật gì.