Bước tới nội dung

Trang:Au hoc khai mong.pdf/21

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được phê chuẩn.
— 14 —

Quảng chí đức chương đệ thập tam.

1. Tử viết: Quân tử, chi giáo dĩ hiếu dã, phi gia chí nhi nhựt kiến chi dã. Giáo dĩ hiếu sở dĩ kỉnh thiên hạ chi vi nhân phụ giả dã, giáo dĩ để, sở dĩ kỉnh thiên hạ chi vi nhân huinh giả dã, giáo dĩ thần, sở dĩ kỉnh thiên hạ chi vi nhơn quân giả dã. — 2. Thi vân: Khải để quân tử, dân chi phụ mẩu. — 3. Phi chí đức, kỳ thục năng thuận dân như thử; kỳ đại giả hồ?[1]

Quảng dương danh chương đệ thập tứ.

1. Tử viết: Quân tử chi sự thân hiếu, cố trung khả di ư quân; sự huinh để, cố thuận khả di ư trưởng; cư gia lý, cố trị khả di ư quan.[2] Thị dĩ hạnh thành ư nội, nhi danh lập ư hậu thế hĩ.

Gián tránh chương đệ thập ngủ.

1. Tăng tử viết: Nhược phù, từ, ái, cung, kỉnh, an thân, dương danh, tắc văn mạng hĩ. Cảm vấn: tử tùng phụ chi lịnh, khả vị hiếu hồ? — 2. Tử viết: Thị hà ngôn dư! thị hà ngôn dư! Tích giả thiên tử hữu tránh thần thất nhân, tuy vô đạo, bất thất kỳ thiên hạ. Chư hầu hữu tránh thần ngủ nhơn, tuy vô đạo, bất


Bài giải rộng đường đức rất lớn, thứ mười ba.

1. (Đức phu) tử rằng: (Người) quân tử (là) kẻ dạy về lòng thảo vậy, chẳng phải (mỗi) nhà (mỗi) đến và (mỗi) ngày (mỗi) thấy họ vậy. Dạy về (lòng) thảo là đều cứ kính kẻ làm cha người thiên hạ (trời đất) vậy; dạy về (lòng) thuận là đều cứ kính kẻ làm anh người thiên hạ vậy; dạy về (phận làm) tôi, là đều cứ kính đứng làm vua thiên hạ vậy. — 2. Kinh thi rằng: Vui thay! dể thay! (cho người) quân tử, là cha mẹ dân. — 3. (Nếu) chẳng phải (người có lòng lành lắm, có) đức lớn, (thì là) ai đó thuận được lòng dân dường ấy, vậy mới là lớn cho chớ!

Bài giải rộng việc bia danh tiếng, thứ mười bốn.

1. (Đức phu) tử rằng: (Người) quân tử (là) kẻ (phụng) sự người thân (được) hiếu; cho nên (lòng) trung dời (được tới) vua. (Phụng) sự anh (được) thuận; cho nên lòng thuận dời (được tới) nơi kẻ lớn (người trưởng thượng). Cư (xử việc) nhà (được) yên; cho nên trị (ấy) dời (được tới) (việc làm) quan. Ấy hễ nết (tốt) nên (được) nơi trong, rồi thì tiếng (tốt) có nơi đời sau vậy.

Bài can gián, thứ mười lăm.

1. (Thầy) Tăng tử rằng: Vậy thì lành, yêu, cung, kính, yên (lòng) cha mẹ, rỡ ràng danh tiếng thời nghe dạy rồi. Dám hỏi (chớ) con theo mạng của cha, nên gọi là thảo chăng? — 2. (Đức phu) tử rằng: Ấy nói gì vậy, ấy nói gì vậy! Xưa kia, vì thiên tử có tôi (hay) can gián bảy người, dầu không đạo (đức cũng) chẳng mất thiên hạ (nhơn dân) mình; chư hầu có tôi (hay) can gián năm người, dầu không đạo (đức cũng) chẳng


  1. Châu thân viết: Thích thi chi nghĩa: vị thiết phi tiên vương chí đức, yên năng dĩ thuận thiên hạ, hữu như thử chi đại giả.
  2. Trịnh thị viết: Quân tử sở cư tắc hóa, cố khả di ư quan dã.