— 91 —
LỐI PHÚ SỞ-TỪ
Lối này thường đặt câu song-quan độ sáu bảy chữ. mà cuối câu thường đệm chữ (hề), là tiếng chợ-ngữ nghĩa là vậy, sẽ xem như sau này.
XII. — Thầy đồ phú
(Độc vận)
Ê[1] thầy đồ chi hữu tác hề,
Khương[2] chữ tốt nhi văn hay.
Truyện Thúy-kiều kỳ đọc ngược hề,
Kinh Tam-tự kỳ viết ngay.
Thi nhơn-chính[3] ư khuyên điểm hề,
Chấn thiên-uy[4] ư roi mây.
Dữ Lễ-sanh nhi bất nhược hề,[5]
Tỉ Tổng Lý nhi nan tầy[6].
Phương[7] nhà-chủ chi cung dưỡng hề,
Toại[8] ngất ngưởng nhi vi thầy.
Cập[9] nhà-chủ chi bất cung dưỡng hề,
Rồi ông xem phù[10] chúng bay!
- ▲ Ê nghĩa là kìa, là tiếng chợ-ngữ; nghĩa câu này là: Kìa thầy đồ chưng có dấy lên vậy.
- ▲ Là chữ chợ-ngữ, nghĩa cũng như tiếng thực.
- ▲ Khi thầy chấm bài khuyên điểm, là thầy thi hành chính sự nhơn đức cho học trò.
- ▲ Khi thầy đập đánh roi vọt là thầy phấn chấn thiên uy.
- ▲ Dữ nghĩa là cùng; bất nhược nghĩa là không bằng; là không bằng anh Lễ-sanh.
- ▲ Tỉ nghĩa là ví; nan nghĩa là khó, là khó ví tầy Tổng Lý.
- ▲ Phương nghĩa là đương lúc.
- ▲ Toại nghĩa là bèn, như là tiếng tức thì.
- ▲ Tập nghĩa là kịp như là tiếng tới khi.
- ▲ Phù là chữ khiển-tự để nối liền câu, nghĩa là chưng; cũng như chữ (chi) chữ (ư).
