Trang:DaiVietsukytoanthu1.pdf/151

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.
153
ĐẠI VIỆT SỬ KÝ TOÀN THƯ

Tiến lại dâng sớ, xin cho những hiếu-liêm ở châu ta cử lên, được cùng với các bác-sĩ của mười hai châu, lấy nhân tài mà dự vào việc đối sách. Nhưng các quan coi việc, sợ người phương xa ngông-càn, chê bẻ Triều-đình Trung-quốc, không cho! Khi ấy người nước Việt ta là Lý-Cầm, làm túc-vệ ở điện-đài. Bèn rủ năm, sáu người làng là bọn Bốc-Long, giữa ngày Nguyên-Đán, là ngày muôn nước chầu, họp, phủ-phục trước sân điện mà kêu rằng: « Ơn vua không đều!.. » Các quan coi việc hỏi duyên cớ. Cầm nói: « Nam-Việt xa xôi hẻo lánh, không được trời cao che đến! đất giầy chở đến! Cho nên mưa ngọt không xuống! Gió mát không bay!... » Lời lẽ thiết-tha khổ-sở. Vua Hán hạ chiếu yên-ủi. Và cất của châu ta một người mậu tài làm Lệnh huyện Hạ-Dương; một người hiếu-liêm làm lệnh huyện Lục-Hợp. — Cầm là người Giao-Châu. Sau Lý-Cầm làm đến Tư-Lệ Hiệu-úy, Trương-Trọng làm đến Thái-thú Kim Thành. Thì ra nhân-tài đất Việt ta được cùng tuyển-cử với người Hán là nhờ Lý-Cầm, Lý-Tiến có cách để mở đường cho vậy.[1]Trọng người quận Nhật-Nam. Khi mới vào Lạc-Dương buổi đại-hội ngày Tết Nguyên-Đán, Minh-Đế nhà Tấn hỏi răng: « Quận Nhật Nam thì quay sang Bắc mới thấy mặt Trời sao? » Trọng thưa rằng: « Hiện nay có quận Vân-Trung


  1. Xét theo Lĩnh-Nam Di-thư thì: « Trương-Trọng người ở Hợp-Phố, chăm học, khéo nói, là kẻ sĩ có danh-vọng ở Lĩnh-Nam. Thứ-sử cất lên làm việc trong quận Nhật-Nam, đem sổ vào Lạc-​Dương dâng vua Hán. Minh-đế thấy người loắt-choắt, ngạc-nhiên hỏi: « Tên lại nhỏ kia ở quận nào? » Trọng lớn tiếng thưa rằng: « Tôi không phải tên lại nhỏ! Mà là viên lại coi sổ ở Nhật-Nam! Bệ-hạ muốn được người có tài, hay chỉ cốt cân xương đo thịt? » Nhà-vua cho câu đối-đáp khéo! Buổi đại-hội ngày Tết Cả, Nhà-vua hỏi: « Quận Nhật-Nam phải quay sang Bắc mới trông thấy mặt trời sao? » Trọng thưa: « Các quận có quận Vân-Trung (Trong Mây), quận Kim Thành (Thành Vàng), bất tất đều có thế thật! Ở Nhật-Nam, mặt Trời cũng mọc từ Đông! Chỉ có khí-hậu ấm-áp, ngửng trông thường thấy bóng mặt trời; quan, dân làm nhà ở, tùy ý theo hướng nào thì theo: Đông, Tây, Nam, Bắc, quay mặt, quay lưng không nhất định... Nhật-Nam, nghĩa là cõi ấm-áp ở miền Nam, thế thôi! Nhà vua càng quý-trọng, ban cho vàng lụa... » Cứ theo chuyện này, cùng truyện Từ-Trưng, người Lệ-Phố, ở về đời Hoàn-đế nhà Hán, ngày thường vẫn tự đọ mình với Trương-Trọng, thì Trương-Trọng rõ là người về đời Hán Minh-đế. Mà Lý-Tiến làm thứ-sử, còn ở sau Trương-Trọng đến hơn vài chục năm! Sử-cũ về chỗ này, lại chép: « ... Về sau Lý-Cầm..., Trương-Trọng... vân vân », chắc là nhận lầm Hán Minh đế ra Tấn Minh đế. Điều đó thực là sai-suyễn. Vậy nay cải chính. (K. Đ. V. S. cuốn II)