Trang:DaiVietsukytoanthu1.pdf/38

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.
40
NGÔ SĨ LIÊN

Đế-Nghi, truyền đến đời Hùng-vương cuối cùng, hết vào năm Quý-Mão, tức là năm thứ năm mươi bẩy đời Chu Noãn-vương, gồm có hai nghìn sáu trăm, hai mươi hai năm.[1]

Phụ-Chú

(1) « Hoàng-Đế, một ông vua đầu tiên ở nước Tầu. Theo các sách sử cổ, thì số các nước Chư-hầu ở Tầu về đời ấy là một muôn. Kỳ-thực thì những nước ấy chỉ là những bộ-lạc. So với địa-dư hiện nay, có khi một nước hồi ấy chỉ gồm có một làng ngày nay! Câu « Hoàng-Đế dựng ra muôn nước » chỉ là một ức-thuyết vô-lý của các nhà viết sách đời sau. Ông vua ấy, nếu quả có, chỉ là tù-trưởng của một bộ-lạc văn-minh hơn mà được các tù-trưởng khác bầu lên ngôi Thiên-Tử. Nào phải như các vua đời sau, đánh Đông, rẹp Bắc, rồi chia đất phong cho tôi-tớ và con em! Như vậy, làm gì có việc dựng ra muôn nước?

(2) Trong các sách, không có gì là chứng-cớ tỏ ra rằng về đời Hoàng-Đế, người Tầu đã biết đến Giao-chỉ cả. Trong câu này, họ Ngô đã lầm. Ấy là do ở tính hay suy-lý mà thường suy-lý một cách cẩu thả của các nhà nho.

(3) Trong kinh Thượng Thư, thiên Nghiêu-điển, chép về công-việc đời vua Nghiêu, có nói: «... Lại sai Hy-Thúc ở Nam-giao,...;


  1. Trong K. Đ. V. S. về lịch-số trị-vì của họ Hồng-Bàng, gồm hơn hai nghìn năm, các sử-thần đời Tự Đức, trong K. Đ. V. S. có nêu ra câu hỏi: Không biết sử-cũ căn-cứ vào đâu? Khi đã cho họ Hồng-Bàng là do « tác-giả bịa-tạc mà soạn ra », thì câu hỏi ấy có lẽ hơi thừa vậy.