mà nói cả hai đó chăng? Vậy thì ma làm lở được thành cũng đáng tin chăng? Thưa rằng: Ấy cũng giống chuyện Bá-Hữu tác quái!...[1] Đàng kia lập kẻ kế-tự, ma có nơi về làm yên chuyện. Đàng này trừ hết tinh-khí, ma không chỗ tựa mà hết trò! Đến như Sử chép: An-Dương-Vương mất nước là vì nỏ thần đổi mất lẫy báu; Triệu-Việt-Vương mất nước là vì đâu-mâu rút mất móng rồng[2]; ấy là bịa chuyện để làm cho những món đó trở nên thiêng-liêng đó thôi! Đến như giữ nước, chống giặc, thì đã tự có đạo riêng... Kẻ theo được đạo, sẽ nhiều người giúp mà lên. Kẻ bỏ mất đạo, sẽ ít người giúp mà mất. Nào phải đâu vì những chuyện nọ!...
Trở lên An-Dương-Vương, đầu từ Giáp-Thìn, cuối đến Quý-Tỵ, gồm năm mươi năm.
Phụ chú
(1) Xét ra, nước Thục từ năm thứ 5 đời Thận-Thiến-vương nhà Chu đã bị diệt về nước Tần, làm gì còn có vua nữa? Huống chi còn có các nước Kiển-Vi, Dạ-Lang, Cùng-Tạc, Nhiễm-Bàng (nay đều là đất Vân-Nam) cách nhau hai, ba nghìn dậm, nước Thục có vượt sao được các nước mà gồm nuốt Văn-Lang? Sử cũ chép: « Cháu vua Thục là Phán »; lại chép: « An-Dương-vương họ Thục tên Phán,
- ▲ Đều là những chuyện ở Tầu, có chép trong sách Tả-Truyện.
- ▲ Xem truyện Triệu-Việt-Vương dưới đây.
