Trang:DaiVietsukytoanthu1.pdf/75

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.
77
ĐẠI VIỆT SỬ KÝ TOÀN THƯ

lại dựa theo Giao-Quảng-Ký, Thái-Bình-Hoàn Vũ Ký, cùng ít nhiều thần thoại về thành Cổ-Loa cùng đền vua Thục. Thál-bình Hoàn-Vũ-Ký lại chép theo Nam-Việt-Chí. Bộ này chẳng rõ ai viết và từ đời nào? Dù ông vua ấy quả có nữa, thì cũng chỉ cai-trị có nguyên đất Bắc-Kỳ ngày nay. Còn những dân Bách-Việt ở hai tỉnh Quảng khi ấy, có lẽ còn ở vào thời kỳ bộ-lạc.

Nay hãy theo cái giả-thuyết trước của tôi, coi vua Hùng, vua Thục chỉ là những vị tù-trưởng, những quan-lang, phụ-đạo có thế-lực trong nhất thì. Như vậy, Tổ-tiên chúng ta hồi đó chưa ở thành một quốc-gia. Tuy vậy, đã rất giầu có tinh thần dân tộc. Người Tầu gọi dân ta khi ấy là dân Lục-Lượng nghĩa là một giống dân cứng-cổ và bướng-bỉnh. Sử lại chép khi Đồ-Thư vào đất ta, dân ta đều trốn vào rừng rú, không chịu làm tay sai cho giống khác. Lại ngầm cắt người giỏi-giang làm tướng, đánh giết Đồ-Thư. Cho được bình-định đất ta, người Tầu phải dùng đến năm mươi vạn quân! Cuộc phản-kháng ấy chung-quy thất-bại. Duyên-cớ? Có lẽ chỉ là bởi sự tổ-chức rộng-lớn về chính trị chưa có: Những dân bộ-lạc có chống-cự lâu-dài sao được với quân-đội xâm-lăng của một đế-quốc hùng-cường! Đọc sử ta đoạn này, với đọc sử Pháp hồi quân La-Mã sang lấn đất dân Gô-loa, ta thực thấy cùng chung cảm-khái!