Trang:DaiVietsukytoanthu2.pdf/58

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.
62
NGO SI LIEN

năm thứ 2 hiệu Thái Thanh bên Lương (548) — mùa xuân tháng ba, ngày Tân-Hợi, Nam-Đế ở trong động Khuất-Nao, lâu ngày mắc bệnh ngã nước mà mất.[1]

Lê-văn-Hưu bàn rằng:

Binh-Pháp dậy rằng: « Ba vạn quân đều sức, thiên-hạ không ai chống được! » Nay vua Lý-Bý có năm vạn quân mà không giữ được nước! Vậy thì Bý kém về tài làm tướng chăng? Hay những quân mới họp, không thể đem ra dự chiến chăng? Kể ra Lý-Bý cũng là hạng tướng trung-tài, không phải là không có thể đối-địch với quân giặc mà tìm cách thủ thắng. Vậy mà rút lại thua hai trận đến nỗi mất mạng, ấy là vì chẳng may gặp phải Trần-Bá-Tiên là tay khéo dụng-binh vậy!

Sử thần Ngô-Sĩ-Liên bàn rằng;

Tiền Nam-đế dấy quân trừ bạo, đáng như là thuận với lòng trời. Vậy mà rút đến nỗi bại vong, có lẽ Trời chưa muốn cho nước ta bình-trị hay sao? Than ôi! Chẳng những gặp Bá-Tiên là kẻ có tài dụng-binh, lại còn gập khi nước sông lên to để giúp cho thế quân của nó nữa! Há chẳng phải là trời sao?


  1. « Kính xét sử cũ chép: « năm thứ 10 hiệu Đại-Đồng bên Lương là năm Giáp Tý. Lý-Bý xưng đế, lấy niên hiệu Thiên-Đức. Đến tháng ba năm mậu thìn thì mất » Vậy năm ấy (mậu thìn) tức là năm thứ 5 hiệu Thiên-Đức, Quang-Phục còn chưa xưng vương. Sử cũ vội chép là năm đầu của vua Triệu. chưa hợp với nghĩa-lệ. Vậy nay (K Đ. V. S.) lấy Mậu thìn làm năm thứ 5 hiệu Thiên-Đức, và Kỷ-tỵ làm năm đầu đời vua Quang-Phục, khiến cho khỏi trái với nghĩa-lệ vả lại không sai sự thực ». (K.Đ.V.S.) — Lời phê của vua Tự Đức,: « Lý Nam-đế, tuy sức không địch nổi, đến nỗi việc không thành công, nhưng biết thừa thời quật khởi, tự làm chủ lấy nước mình, đủ lên tiếng gọi trước cho các vua Đinh, Lê, há chẳng ​phải là tốt đẹp? » (K. Đ. V. S. cuốn IV).