Kỹ-nghệ của người Tây và những việc trồng giọt to tát.
Nhiều nhà máy to dựng lên ở Hải-phòng, như là máy chế hóa-chất, nhà máy chai, trại than đá, lò làm đồ xứ, nhà máy si-măng, nhà máy làm nến, nhà máy làm ống si-măng, v. v. Ở Quảng-yên thì có nhà máy lọc kẽm. Ở Hà-nội thì có nhà máy chế những thực-vật lấy ở gạo ra. Ở Nam-định thì có nhà máy tơ. Ở Hàn thì có nhà máy gạo. Ở Bồng-sơn thì có nhà máy sợi. Ở Sài-gòn thì có nhà máy dầu, nhà máy gạo, nhà máy bông, nhà máy ngói, nhà máy cao-xu, nhà máy thuộc da, nhà máy đường, v.v. Ở Nam-vang thì có nhà máy gạo, nhà máy tơ, v. v.
Còn nhiều nhà máy khác cũng đã cải-cách những khí cụ cũ. Nhất là hội làm mỏ đã đem vào cõi Đông-Dương những số tiền vốn rất to, như tiền mua những đồ dùng và những máy móc. Ta hãy kể một vài điều thí dụ.
Như ở Hòn-gai, kỹ-nghệ của sở tư tiêu tốn đến bốn triệu bạc và đã dựng được một cái bến có đủ khí-cụ cho một nhà máy trục than, một đường xe lửa chạy bằng điện, một sở máy điện có sáu nghìn mã-lực truyền điện ra nhiều mỏ xa hơn năm mươi ki-lô-mét, hai tỉnh thành lớn, hai nhà khách sạn, bốn cái làng mới đẹp, sạch sẽ cao dáo. Hội mỏ than Đông-Triều cũng đã xây một cái bến, lập ra hai làng và đặt nhiều đường sắt có 14 cái xe hỏa và 200 cái toa, mỗi cái chở được 15 tấn, v. v. Mỏ Phan-Mễ cũng đã dựng ra một sở máy điện có 3000 mã-lực và một đường xe lửa giài tới 15 ki-lô-mét, v. v.
Những nhà máy điện ở những nơi tỉnh-thành lớn, vì có nhiều người An-nam muốn thắp đèn điện nên đã đặt thêm nhiều máy. Những nhà máy điện ở Hà-nội, ở Hải-phòng, ở Sài-gòn, ở Chợ-lớn và ở Nam-định đã tăng sức điện lên gấp ba khi trước. Nhiều tỉnh lớn về năm 1920 chưa có đèn điện nay đều có cả.
Sự trồng chè, cà-phê, cao-su cũng mở mang ra nhiều. Xứ Nam-kỳ về năm 1928 sẽ sản được hơn 8000 tấn cao-su. Hàng nghìn người nghèo ở Trung-kỳ và ở Băc-kỳ vào làm trong những nơi trồng giọt này, vì sự sinh-nhai được tiện-lợi nên dần dần cố-thổ ở đấy. Những ông chủ đồn điền cho họ ruộng để họ cày cấy mà ăn. Ở Trung-kỳ ngày trước việc trồng chè và sấy chè theo cách-thức cổ nay nhờ được những nơi trồng chè to-tát của người Pháp ở Quảng-Nam và ở Công-Tum, sau này có thể thành ra một nguồn-lợi lớn trong xứ vậy. Những nơi trồng chè này dùng làm mẫu mực cho những người trồng chè bản-xứ ở lân-cận. Những nơi trồng chè này lại có nhiều xưởng máy, trong có nhiều máy móc tinh-sảo có thể chế-hóa tất cả các thứ chè trong miền, làm cho chè thêm phần giá-trị và đem bán ra ngoại-quốc rất là dễ.
Ở về phía Bắc xứ Trung-kỳ và ở Lang-Biên có nhiều hội của người Pháp mở ra nhiều nơi trồng cà-phê giống như những nơi trồng trước của những thực-dân Pháp ở Bắc-kỳ, rất là khó khăn vất vả.
