Trang:Dong Duong xua va nay.pdf/82

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được phê chuẩn.
78
 

Những nơi trồng-giọt ấy là cái tiêu-biểu của sự tiến-bộ vậy. Chỗ kia trước là một nơi rừng hoang bụi rậm, muông thú vãng lai, ngày nay là những vườn quả mông-mênh, có từng hàng cây rất dài, là những cánh đồng có nhiều bò béo tốt đứng ăn, và là nơi có nhiều nhà cửa như nhà ở, chuồng bò và nhà máy.


Những đường thông-thương lớn.

Từ trước đến năm 1918, những con đường có lát đá cũng đã có nhiều nhưng ngắn và hợp-thành chung-quanh những tỉnh thành lớn những quãng đường quãng nọ không liên tiếp với quãng kia.

Tám năm về sau năm 1918, những con đường trong cõi Đông-Pháp dài được 13.178 ki-lô-mét lát đá và 2.364 ki-lô-mét không lát đá. Một con đường dài 2.400 ki-lô-mét nối tất cả các đường cũ và mới, chạy từ biên-thùy nước Tàu đến biên-thùy nước Xiêm.

Có bốn đường nối bờ bể Trung-kỳ với xứ Lào, con đường từ Đông-hà sang Sa-va-na-khét nối vào một đường chạy ven bờ sông Cửu-Long từ mỏ thiếc Nam-bà-tiên (Nam-ba-tène) đến cao-nguyên Bô-lộ-viên (Plateau de Boloven) và nước Xiêm.

Xứ Cao-mên về năm 1925 đã có hơn 1523 ki-lô-mét đường lát đá hình như những đường ấy về mười năm gần đây mới lát đá và mở rộng ra.

Sau cuộc đại-chiến thì việc đặt đường xe-hỏa cũng đã khởi công. Đường xe-hỏa Vinh, Đông-hà dài 300 ki-lô-mét về dịp lễ Phục-sinh năm 1927 mới hoàn-thành. Thế là đi từ Hanoi vào Huế chỉ có 18 giờ đồng-hồ. Về cuối năm 1926 đường núi ở cao-nguyên Lăng-biên đã làm xong. Nhà nước đã bắt đầu làm một con đường dài 186 ki-lô-mét từ Tân-ấp theo con đường lớn ở bờ bể, đến Tha-khét theo dòng sông Cửu-Long. Việc nghiên-cứu làm con đường dài 900 ki-lô-mét từ Sài-gòn đến Nam-vang và đến biên-thùy nước Xiêm đã làm xong.

Những hải-cảng Hải-phòngSài-gòn thì đã mở rộng thêm ra và khí-cụ ở những nơi hải-cảng này đã sửa đổi được tốt hơn trước. Bến Cẩm-phả và bến Rê-đông (Port Redon) ở Bắc-kỳ và bến Rê-am ở vịnh Xiêm-la cũng mới mở. Hai bến trên mở ra là nhờ sự sáng-kiến tư, chứ không phải của Chính-phủ.


Sự mở mang về việc cai-trị.

Những sở canh-nông và thương-mại ngày nay giúp cho nhân-dân nhiều việc quan-trọng. Những sở canh-nông nghiên-cứu làm cho gạo thêm tốt, như chọn thóc giống, cách deo mạ và cách xem-xét đất cát;