KẾT LUẬN
Một vài trương ngăn ngắn trên này mục-đích là để đánh thức các bạn thiếu-niên độc-giả nên chú-ý đến những việc ở xứ này. Chúng tôi muốn các bạn thiếu-niên nên nhìn chung quanh mình, quan-sát cuộc sinh-hoạt ngày nay rồi so-sánh với việc còn lại trong cuộc sinh-hoạt ngày xưa, và với những việc mà những cụ già thường kể lại cho nghe.
Như vậy thì các bạn thiếu-niên có thể kết-luận lấy một mình rất là dễ vậy.
Chưa đầy năm mươi năm trong xứ đã tiến-bộ lạ lùng.
Những cuộc binh-đao của người trong nước gây ra giết-chóc lẫn nhau, sinh ra biết bao sự khổ-sở và làm cho trong xứ yếu-hèn thì đã mất hẳn. Ngày nay cuộc hòa-bình lan từ Bắc chí Nam và người ta không thấy những binh-lính An-nam xả-thân trong những trận-mạc của anh em trong nước tàn-hại lẫn nhau nữa.
Cuộc hòa-bình lại cũng lan khắp trong các nòi giống khác nhau.
Khi xưa thì nước Nam cứ phải chịu luôn luôn là một nước chư-hầu[1] của nước Tàu, thì nay thật là độc-lập, không phải tùng-phục nước Tàu nữa.
Sự giao-thiệp của dân-chúng với những nhà nho, là những người cai quản, thì không cách xa nhau như trước và được thân-ái hơn. Người nhà quê được hưởng quyền tự-do rộng rãi hơn trước nhiều. Ở giữa hai hạng người trên này thì lại mới sinh ra một hạng trung-lưu nữa.
Ngoài những sự ơn-huệ của cuộc thái-bình ấy, nước Pháp lại còn đem đến cho xứ này nhiều sự ơn-huệ nữa, như những công việc vĩ-đại[2] đường xá, cầu cống, đường xe hỏa, bến tầu thủy, sông đào về việc dẫn thủy nhập điền[3]. Những công việc này đã làm bớt sự khổ sở và làm tăng-tiến[4] sự thảnh-thơi của nhân-dân. Sự quyết-đấu để trừ những bệnh tật và những bệnh truyền-nhiễm làm cho nòi giống càng ngày càng tráng-kiện thêm lên. Biết bao nhiêu trường như trường tiểu-học, trường
