Bước tới nội dung

Trang:Gương sử Nam - Hoàng Thái-Xuyên (1910).pdf/37

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.
35
GƯƠNG SỬ NAM

không có học hành, vuỗn còn mọi rợ. Nước ta dẫu có tự-chủ về sau, mà học hành càng ngày càng tấn, cũng đã theo dõi sự văn-minh nước Tầu. Lấy loài văn-minh mà hóa loài mọi rợ, tưởng cũng là nhẽ giời phải nên làm như thế.

Bây giờ ta kể từ khi bắt đầu đánh nước Siêm-thành, cho đến khi lấy hết đất Siêm-thành cùng đất Chân-lạp, chia làm ba kì, kể ra như sau này:

Nói về kì thứ nhất.

Lịch tây năm 1.000, đời vua Đại-hành nhà Lê, mới bắt đầu sai ngươi Ngô-tử-Yên đem 30.000 người mở một con đường đi bộ, từ huyện Chân-lộc, huyện Thạch-hà cho đến châu Địa-lái, tức là phủ Quảng-ninh.

Lịch tây năm 1.011, đời vua Lý Thái-tổ, có đánh nước Siêm-thành ở trại Bố-chính, mà đuổi đến núi Long-tị.

Lịch tây năm 1.035, là đời vua Lý Thái-tôn, Ngài tự ra làm tướng, vào đánh nước Siêm-thành, chém vua nó là ngươi Sạ-đẩu.

Lịch tây năm 1068, là đời vua Thánh-tôn nhà Lý, vào đánh nước Siêm-thành, bắt vua nó, tên là Chế-củng, mà bắt nó dâng cho ta ba châu, là châu Địa-lái, châu Ma-linh, châu Bố-chinh; rồi lại sai ông Lý-thường-Kiệt vào mà kinh-lí trong ba châu ấy; đổi châu Địa-lái làm châu Lâm-bình, châu Bố-chinh làm châu Bố-chính, châu Ma-linh làm châu Minh-linh.

Lịch tây năm 1306, đời vua Anh-tôn nhà Trần, mới gả bà Huyền-trân công-chúa cho vua nó tên là Chế-mân, mà nó xin nộp hai châu cho ta, mới đổi châu Ô, châu Lái làm ra châu Thuận, châu Hóa. Từ đó mới là đặt quan cai-trị.

Đến đời dốt nhà Trần, nó hay vào ăn-cướp tỉnh Thanh, tỉnh Nghệ; ba lần cướp đến thành Thăng-long.