Tôi chẳng nài lao tâm khổ não đem những ngày giờ dư giã trong lúc đêm tịnh canh trường, mà tìm tỏi một sự tích có thú vị, có ân tình, có tinh-thần, có phẩm giá, đặng phô diễn ra đây, trước là phụ ích với các nhà Tiễu thuyết đương thời, sau là tỏ rằng trong xứ ta cũng hiếm kẻ khí phách anh hùng, trung trinh liệc-nữ như các nước khác kia vậy.
Trong quyển tiễu thuyết nầy có ba đều đại yếu:
1∘ trai như Đông-Sơ là một trai có tinh thần đởm lược khí phách anh hùng, chĩ biết lấy một gan đởm mà đền đáp nợ nước ơn nhà, cho rỏ phận sự tu mi đứng trong hoàng vỏ.
2∘ gái như Thu-Hà là một gái tánh tình cao thượng, biết lấy một sự trung trinh tiếc hạnh mà đối đãi với chồng cho khỏi tiếng sĩ tiếc ô danh, tồi phong bại tục.
3∘ Triệu-Dỏng là bạn giao tình kết nghĩa song cũng giữ một lòng nhiệc thành chĩ tín, mà đối đãi với cố hữu thân bằng; hoạn nạn chung cùng, xem dường anh em đồng bào cốt nhục.
Trong quyễn tiểu thuyết nầy, những lời nói giọng tình câu chuyện đặc để kỷ cang, có lối văn chương, có mùi tao nhã, chỗ thì cao đàm hùng biện, mà làm ngọn roi kích bác cho phong tục đương thời, chỗ thì nghị luận khuyên trừng, làm một phương thuốc bỗ ích tinh thần cho kẻ học sanh hậu tấn, chỗ lại bi, hoan, ly, hiệp, tình tú thâm trầm; khiến cho độc giã cũng có lúc xúc động tâm thần mà nheo mày chắc lưởi, cũng có lúc vui lòng hứng chí, mà được giãi khuây một ít cơn sầu, cũng có khi dựa gối cúi đầu, ngầm nghĩ cuộc đời mà thương người nhớ cảnh.
Chẳng phãi như Tây-Du Phong-thần là truyện huyễn hoặc hoan đàng, độc tới thêm mê mụi tâm thần, làm cho hai mươi mấy triệu linh hồn của quốc dân ta đến ngày nay hãy còn mơ màng theo lối xóm quĩ làng ma, lẩn bẩn theo thói tinh tà tưởng mị, đã chẳng lợi dụng cho khuê hương, mà cũng chẳng ích chi cho trí thức.
