bạo và hăng hái. Cái phái khác tuy không ưa Việt Minh, nhưng cũng vì Việt-Minh có cái danh nghĩa chống Pháp để đòi lại nền độc lập, cho nên có nhiều người khuynh hướng về mặt trận kháng chiến. Tôi nghe thấy nhiều người nói rằng: « Chúng tôi chẳng ưa gì Cộng sản, nhưng họ đã có cái tổ chức để kháng chiến, thì hãy đi kháng chiến đã, rồi sau nếu mà thành công, thì ta sẽ liệu với nhau, chứ cúi đầu làm nô lệ cho Pháp như trước, thà chết thì thôi, không bao giờ chịu ». Còn một phần hoặc vì quá ghét Việt Minh hoặc vì Việt Minh áp chế để chuyên giữ độc quyền, cho nên thành ra có phe nọ đảng kia, chia rẽ giết hại lẫn nhau.
Ông Nguyễn Văn Sâm là người trước đã được bổ làm Nam bộ khâm sai, thường đến gặp tôi nói chuyện. Tôi nói với ông rằng: « Theo cái tình thế này, thì làm thế nào rồi ta cũng phải điều đình với nước Pháp mới xong việc. Song muốn cho sự điều đình có lợi cho nước nhà thì người trong nước phải đoàn kết chặt chẽ với nhau mới được. Nếu không thì chỉ mắc mưu người ta lợi dụng rồi chẳng được gì cả ». Ông Sâm nói: « Mình muốn đoàn kết nhưng Việt Minh đâu có thật lòng đoàn kết! Họ chỉ muốn mình theo họ để làm tay sai cho họ củng cố địa vị mà thi hành cái chủ nghĩa Cộng sản của họ, chứ thực ra họ có thiết gì đến quốc gia.
