Giáp-Hải sai người vào hỏi rằng:
— Bà cụ kia có chồng con gì không, sao mà khốn khó đến thế?
Bà cụ nói:
— Tôi là người ở làng này, khi xưa có đẻ được một mụn con giai, đã 4, 5 tuổi, chơi với trẻ con ở bờ sông, rồi không biết nó lạc đi đâu mất. Bấy giờ chỉ có một thân, không biết nương cậy vào đâu, tình cảnh sầu thảm, nói ra không xiết.
Giáp-Hải đồ là mẹ mình, mới sai người bảo rằng:
— Bà cụ già cả mà không có ai trông nom, thì theo về với tôi để tôi nuôi cho, có bằng lòng không?
Bà kia nói:
— Nếu quan lớn có bụng thương tôi như thế, thì phúc cho tôi lắm!
Giáp-Hải mới đem về nuôi nấng, nhưng cũng chưa dám chắc hẳn là mẹ Chân Giáp-Hải vốn có cái nốt ruồi đỏ, thường khi ngồi nhàn để lộ ra. Bà cụ ấy một hôm trông thấy, cứ nhìn tròng trọc không chớp mắt.
Người nhà quở rằng:
— Quí thể quan lớn, bà cụ kia sao dám nhìn mãi thế?
Bà kìa nói:
— Tôi khi xưa sinh được một đứa con giai, cũng có cái nốt ruồi như thế, nay tôi trông thấy, tôi lại nhớ đến con tôi, cho nên tôi nhìn ngắm một chút, xin quan lớn thứ lỗi cho tôi.
Giáp-Hải lập tức gọi bà ấy hỏi cặn kẽ từng tí, bà cụ ấy kể rạch ròi thủy chung, Giáp-Hải buồn rầu mà than rằng:
— Ta bậy bạ uổng mất một đời, có mẹ mà không biết, nay nhờ giời mà lại được gặp đây, mới biết đến mẹ.
Tự bấy giờ mẹ con nhìn nhận nhau, hết đạo phung thờ sớm tối.
Về sau, Giáp-Hải làm Đề-điệu trường thi-hượng ở tỉnh Sơn-nam. Hôm vào trường, Giáp-Hải ra đầu bài hiểm hóc, học-trò nhao nhao, toan sự phá trường mà ra, Giáp-Hải phải điều đình ra đầu bài khác, học-trò mới yên. Sai người dò xét, bắt được người thủ-xướng phá trường, sai điệu ra ngoài cửa trường kết án trảm-quyết. Người học-trò ấy kêu nhà độc đinh, xin nộp nghìn quan tiền chuộc tội, nhưng Giáp-Hải không nghe, nhất định chính pháp.
Được ít lâu, con Giáp-Hải là Giáp-Phong, cũng đã đỗ Tiến sĩ, làm quan trong tòa Hàn-lâm, đã ngoại 30 tuổi, bỗng một hôm vô bệnh mà mất. Rồi bốn con giai, hai con gái cũng
