Trang:Nam Phong Tạp Chí 2.pdf/58

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này cần phải được hiệu đính.
134
NAM PHONG

Trong tháng 8 này thì nhờ tay quả-đoán của ông Kerensky được đảng « công-bình » cùng đảng dân nhà quê giúp cho, toàn-quốc đã được yên-ổn cả. Định đến 30 tháng 10 này thì họp quốc-họi để đặt hiến-pháp. Mong rằng từ nay đến bấy giờ không sẩy ra sự biến gì, để cho nhẹ bớt cái gánh nặng trên vai mấy nhà nghĩa-sĩ Nga đương khổ tâm lao-lực vì nước.

Đương khi quân Nga ở Galicie núng thì quân Lỗ-mã-ni nhờ có một tư-lệnh-bộ Pháp đái-lĩnh, đã chực khởi-hành công-thế. Tự ngày 25 tháng 7 tiến lên đường quân Áo ở núi Carpathes, dài được 24 cây-lô-mét. Tiến luôn cho đến ngày 10 tháng 8, nhưng từ đấy vì quân Nga ở Bukovine lùi về, nên cũng bị ngăn trở. Quân Đức hết sức vây quân Lỗ. Từ ngày 10 quân Nga cùng quân Lỗ phải giữ thế-thủ, chắc còn lâu mới lại dở thế công được, phải đợi cho tình-thế quân Nga được bình thường đã.

Ở bán-đảo Balkans, nước Hi-lạp (Grèce) cùng các hàng trận khác. Ở hàng-trận quân đồng-minh ở Salonique thì không có việc chiến-dịch gì to.

Ở Hi-lạp từ khi vua Constantin thoái-vị, con lên nối ngôi, giữ thái-độ tốt với Đồng-minh. Venizelos làm thủ-tướng đã về Athènes (kinh-đô Hi-lạp) nhận chức từ ngày 23 tháng 6. Ngày 29 tuyên-bố tuyệt-giao với Đức Áo. Từ đấy quân Hi-lạp vẫn giúp quân Đồng-minh ở Salonique. Venizelos cùng với viên tổng-giám-đốc của Đồng-minh là Jonnart (người Pháp) thiết kế để tầm-nã khu-trục những đảng đồng mưu với Đức.

Các hàng trận khác ở Tiểu Á-tế-á (Asie Mineure), Mésopotamie, tình-thế không thay đổi. Cứ tin-tức sau cùng thì quân Đức định khởi công-thế đánh Ai-cập (Egypte) cùng hàng trận Nga ở Arménie.

Việc nội-biến ở nước Đức trong tháng 7. — Trong tháng 7 nội-tình nước Đức bối-dối lắm. Dư-luận đã có ý phản-đối với chính-phủ. Đảng quốc-dân, đảng tự-do, yêu-cầu những sự cải-cách hiến-pháp. Thủ-tướng là Bethman Hollweg muốn khuynh-hướng về đường ấy cho bằng lòng dân.

Lại nước Na-uy (Norvège) nhân vì việc như sau mà đã suýt khai-chiến với Đức. Ngày 24 tháng 6 cảnh-sát thành Christiania (kinh-đô Na-uy) khám thấy trong nhiều nhà riêng cùng nhà ga không biết bao nhiêu là trái-phá và thuốc-đạn của người Đức. Bắt thì một người Đức tên là Nam-tước Rautenfell nói rằng những thứ ấy là định đem sang Finlande để phá tầu, phá xưởng thợ của Nga. Sau chính-phủ Đức phải xin lỗi, Na-uy mới nghe.

Đầu tháng 7, Nghị-viện Đức (Reichs-tag) thảo-luận về việc chiến-tranh, nói rằng cả quốc-dân Đức chỉ ước được tróng hòa-bình, không mong đánh lấy đất nào cả. Nhân việc ấy, thủ-tướng Bethman Hollweg bị đảng xã-hội công-kích, trách rằng đã gây ra sự chiến-tranh, ngày 14 tháng 7 phải từ-chức cùng với lục-quân tổng-trưởng Stein.

Chức thủ-tướng giao cho một người tên là Michaelis, xưa nay không thấy nói đến mấy khi.

Xem ra thủ-tướng cũ phải từ-chức cũng là bởi Hoàng-thái-tử Đức cùng bọn quân-đảng. Xét cái giấy cám-ơn của Đức-hoàng viết cho Bethman Hollweg, nhời thành-thực, thì biết Đức-hoàng để cho viên ấy phải từ-chức là bị con ép, cũng như ngày tháng 8 năm 1914 bị con ép mà gây ra sự chiến-tranh này.