Đến cách một trăm bước thì mới phân-biệt được rõ-ràng là một cái xe nhỏ bằng gỗ trắng, có ba cái khoanh tròn làm khung với một miếng vải sơn đen che trên, tựa hồ như một cái chóng nhỏ cho trẻ con nằm mà đặt trên hai bánh xe. Bánh xe thì bết bùn đến tận giữa trục bánh ; có một con la con kéo xe, một người đi đất cầm cương giắt, xem ra nặng-nhọc lắm. Tôi đi gần vào người ấy, nhìn kỹ xem.
Người chạc năm mươi tuổi, râu-bạc, mạnh-khỏe cao-nhớn, lưng gù-gù như thể những viên tướng bộ-binh già, thủa trước đã từng đeo bao. Xem quân-phục thì là một người tướng bộ-binh thật, ngoài mặc một cái áo tơi mùi lam ngắn và cũ, nhác trông ở trong thấy đeo cái ngù một viên trung-tá. Mặt nghiêm-khắc mà nhân-từ, trong bọn nhà quân thường có lắm người như thế. Viên ấy liếc mắt nhìn tôi, lông mày to và đen, rồi rút phắt trong xe ra một cái súng, nạp đạn vào, chạy sang bên kia con lừa, hình như lấy con lừa làm cái tường ngăn. Tôi trông thấy cái hiệu mũ trắng của hắn thì tôi lại chìa cái tay áo đỏ của tôi ra. Bấy giờ hắn mới cất súng vào trong xe mà nói rằng :
« À ! Thế thì không phải, tôi lại tưởng ông là cái bọn chó sói nó đuổi theo bọn ta sau này. Uống với tôi cốc rượu ? »
Tôi đi gần lại mà đáp : — Xin vâng. Đã 24 giờ nay tôi chưa được uống. »
Hắn ta đeo trên cổ một cái sọ dừa, trạm đẹp lắm, sửa như hình cái nậm rượu, có cái vòi bằng bạc, xem ra có ý trân-trọng mà hơi tự-cao. Hắn đưa cái nậm sọ dừa ấy cho tôi, trong ấy có một thứ rượu vang trắng xấu, tôi uống một ít thì lấy làm thú lắm, rồi đưa lại giả hắn.
Hắn vừa uống vừa nói : « Xin chúc-thọ cho vua ta ! Vua đã thưởng cho tôi đệ tứ-đẳng-Bắc-đẩu bội-tinh, tôi nên tiễn vua ra đến địa-giới là phải [1]. Còn về sau, tôi chỉ trông cậy vào cái ngụ này mà kiếm ăn, thì tôi lại về đội-quân của tôi, cái nghĩa-vụ phải thế. »
Hắn ta nói thế hình như nói riêng một mình rồi lại giắt con la con đi, nói rằng không nên đứng lâu cho mất thì giờ. Tôi cũng nghĩ như hắn, cho nên cũng lại bắt đầu đi, cách hắn ta vài bước. Tôi vẫn cứ nhìn mà không hỏi gì, vì tôi vốn không có cái thói thóc-mách hay nói, là cái thói thường trong bọn nhà quân.
Hai người cứ đi thế đến ước chia tư một phần dặm, không nói gì cả. Bấy giờ hắn ta đứng dừng lại để cho con la con nghỉ, con la ấy trông thảm lắm ; tôi cũng đứng dừng lại, cố vắt nước ở hai chiếc ủng ra, khác nào như hai cái thùng nước rầm chân vào trong.
Hắn ta nói : Hai ủng ông đã muốn dính vào chân rồi đấy.
Tôi nói : — Đã bốn đêm nay tôi không bỏ ra.
Hắn lại nói, giọng hơi khàn-khàn : — Thôi, tám ngày nữa thì không còn nhớ đến những nông-nỗi này nữa. Thời buổi này mà đi một mình cũng là hay. Ông có biết tôi mang cái gì trong xe này không ?
Tôi nói : — Không.
Hắn ta nói : — Tôi có một người đàn-bà trong xe này.
Tôi nói một câu : « Thế à ! » không ra bộ ngạc-nhiên lắm, rồi cứ đi thủng-thẳng bước một. Hắn ta đi sau tôi.
Hắn ta lại nói : — Cái xe tồi này tôi mua không mất mấy tí, cả con la này cũng thế. Đường đi giài thật, mà tôi chỉ có thế cũng đủ.
- ▲ Vua Lộ-dịch thập-bát bấy giờ bị Nã-phá-luân đuổi chạy trốn sang Tỉ-lợi-thì.
