Trang:Nho giáo 4 Trần Trọng Kim.pdf/11

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

9
NHO-GIÁO


Liêm Hi-hiến 廉 希 憲, Lưu Bỉnh-trung 劉 秉 忠 và Hứa Hàn 許 衡 để chỉnh đốn lại việc học. Năm 1260, Hốt-tất-liệt lên làm vua, tức là vua Thế-tổ nhà Nguyên (1260-1294), sai người sửa miếu thờ Khổng-tử, mở nhà học Quốc-tử-giám và đặt Nho-học-đề-cử ti ở các lộ.

Vua Nhân-tôn nhà Nguyên (1312-1320) lại rất tôn-sùng Nho-giáo. Năm Hoàng-khánh thứ hai (1313) đem bọn Tống-nho là Chu Đôn-di, Trình Hạo, Trình Di, Trương Tái, Thiệu Ung, Tư-mã Quang. Chu Hi, Trương Thức, Lữ Tổ-khiêm và Hứa Hành vào tòng tự ở trong miếu Khổng-tử, và định khoa-cử, đại khái cũng theo như lối nhà Tống. có hương-thí, hội-thí và đình-thí, cho người Tàu và người Mông-cổ đều phải thi cả. Những bài thi lấy trong sách Đại-học, Luận-ngữ, Mạnh-tửTrung-dung, thì phải dùng chương cú tập-chú của Chu-tử. Lúc ấy cái học của Chu Hối-am lan khắp cả nước Tàu.

Nhà Nguyên truyền đến hết đời vua Nhân-tôn, thì trong nước có nhiều sự loạn lạc, giặc cướp nổi lên đánh phá mọi nơi, sự học cũng vì thế mà suy dần.

Danh-nho đời Nguyên. — Nho-học trong đời nhà Nguyên tuy không được thịnh như nhà Đường, nhà Tống, song những nhà văn-học cũng khá nhiều. Những học-giả có tiếng thì