Trang:Nho giáo 4 Trần Trọng Kim.pdf/179

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

177
NHO-GIÁO


Cố Thiên-Thoan 顧 天 埈, người huyện Côn-sơn, tỉnh Giang-tô, đứng đầu lập ra đảng mới, gọi là Tuyên-Côn-đảng 宣 崑 黨. Sau lại có đảng Tề 齊, đảng Sở 楚 và đảng Chiết 浙 phụ thuộc vào đảng Tuyên-Côn để công-kích đảng Đông-Lâm,

Thuở ấy vua Thần-tôn lười biếng, bỏ việc triều-chính trong hơn 20 năm không nhìn đến, cho nên những sớ tấu dâng lên đều bỏ cả. Các quan ở trong triều cứ đảng nọ công-kích đảng kia. Ai bị công-kích lắm, thì tự mình phải thôi quan mà về. Đến quan đại-thần mà không có đảng cũng không được yên chỗ. Trong mấy năm Diệp Hướng-Cao coi việc nội-các, thì phái Đông-lâm có thế-lực mạnh hơn. Song từ năm Vạn-lịch thứ 42 (1614) Diệp Hướng-Cao xin thôi, thì đảng Tuyên-Côn thắng lợi. Đoạn, ở trong cung lại phát ra ba cái án: Một cái án can đến việc hoàng-thái-tử bị người muốn làm hại; một cái án can đến việc vua Quang-tôn phải bệnh, vì uống thuốc mà chết; một cái án can đến việc người sủng-phi của Quang-tôn mưu sự hiệp thái-tử mà thính chính. Bởi ba cái án ấy mà các đảng-phái công-kích nhau rất kịch-liệt. Phái Đông-lâm thì chủ ở việc phải trái, muốn nghiêm trị những kẻ có tội, đảng phản-đối thì chủ ở việc lợi hại, muốn cho êm chuyện thì thôi.