Đời nhà Mạc có Nguyễn Bỉnh-Khiêm 阮 秉 謙, tự là Hanh-phủ 亨 甫, người huyện Vĩnh-lại, đỗ trạng-nguyên đời Mạc Đăng-Doanh. Ông làm quan được tám năm đến chức Lại-bộ tả-thị-lang thì xin về, làm nhà gọi là Bạch-vân-am, tự hiệu là cư-sĩ. Sau vua nhà Mạc phong cho chức Lại-bộ thượng-thư, Trình quốc-công. Ông học rất rộng và rất tinh Dịch-lý, điều gì cũng biết trước. Ông không làm sách bàn về việc học, nhưng hay làm văn thơ bằng quốc âm, ngụ những ý nghĩa sâu xa. Văn của ông rất giản-dị tự-nhiên mà có lắm ý-vị. Học-trò của ông có nhiều người thành đạt như Phùng Khắc-Khoan, Lương Hữu-Khánh đều là bậc văn-sĩ tài giỏi, giúp nhà Hậu-Lê trung-hưng. — Nguyễn Dư 阮 璵, học-trò Nguyễn Bỉnh-Khiêm và là một người dật sĩ, làm bộ sách Truyền-kỳ mạn-lục 傳 奇 漫 錄. — Giáp Hải 甲 海, hiệu là Tiết-trai 節 齋, đỗ trạng-nguyên đời nhà Mạc, là một người giỏi văn-chương và có tài chính-trị.
Đời Hậu-Lê trung-hưng những người văn-học trứ danh và có công-nghiệp hiển-hách rất nhiều. Song đây kể qua mấy người có danh vọng lớn. Trong khoảng Hậu-Lê sơ-diệp có: Nguyễn Mậu-Nghi 阮 茂 宜, là một bậc danh-thần trong lúc trung-hưng. — Phùng Khắc-Khoan 馮 克 寛, tự là Hoằng-phu 弘 夫, hiệu là Nghị-trai 毅 齋. Ông theo
