Trang:Nho giáo 4 Trần Trọng Kim.pdf/57

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

55
NHO-GIÁO


thủy và Dũng-cương. tên cừ-khôi giặc là Tạ Chí-san bị bắt. Dương-minh hỏi tên giặc ấy rằng: «Mày làm thế nào mà họp được đồ đảng nhiều như thế?» — Tạ Chí-san thưa rằng: «Việc ấy không phải là dễ. Lúc bình sinh thấy ai là người giỏi, thì quyết không bỏ quá, phải lập nhiều mưu mẹo để dụ đến, hoặc chu cấp cho, để người ta hàm ơn mà qui phục, rồi cùng nhau mưu việc, như thế thì ai là chẳng theo.» Dương-minh lui vào bảo học-trò rằng: «Nhà nho nhất sinh tìm bầu bạn thì cũng không khác gì thế.»

Năm Chính-đức thứ 13 (1518) Dương-minh lại đem quân đi đánh giặc Tam-lợi. Tháng diêng phát quân đi đánh, tháng tư dẹp xong cả giặc ở Đại-mạo Lợi-đầu. Tháng sáu triều-đình cho ông thăng chức đô-sát-viện hữu-phó-đô-ngự-sử.

Từ khi ông chịu mệnh đi tuần-phủ, chỉ trong khoảng hơn một năm rưỡi, mà các đám giặc ở vùng Giang-tây, Phúc-kiến. Quảng-đông, Hồ-nam, đều thứ đệ dẹp yên cả. Mỗi khi dẹp xong giặc nào, thì ông tìm chỗ hiểm-yếu hoặc đặt huyện để cai trị, hoặc đặt tuần-kiểm-tư để phòng giữ, rồi xây đắp thành trì, sửa lại phép đánh thuế muối, lập ra thư-viện, thi-hành hương-ước. Những khi rảnh việc, ông vẫn không bỏ sự đọc sách và sự giảng học.