Bước tới nội dung

Trang:Nho giáo 4 Trần Trọng Kim.pdf/68

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

66
NHO-GIÁO


sách, có Ngữ-lục 語 錄 ba quyển; — Văn-lục 文 錄 năm quyển; — Biệt-lục 别 錄 mười quyển; — Ngoại-tập 外 集 bảy quyển; — Tục-biên 續 編 sáu quyển; — Phụ-lục 附 錄 bảy quyển. Tất cả là 38 quyển, gọi là Vương Văn-thành-công toàn-thư 王 文 成 公 全 書.

Sự học-tập của Dương-minh. — Khi Dương-minh mới 17 tuổi, đến Giang-tây cưới vợ rồi lúc trở về đi thuyền qua huyện Quảng-tín có lên bái yết Lâu Nhất-trai, nghe cái học cách-vật của Tống-nho. Nhất-trai nói rằng: Người ta có thể học đến làm thánh-nhân được. Ông rất lấy làm khế-hợp. Từ đó ông về lấy sách của Chu Hối-am ra học. Một hôm ông nghĩ rằng: tiên-nho bảo mọi vật có trong ngoài và tinh thô, một cỏ một cây đều có đủ cái lý. Ông lấy cây trúc chẻ ra xem, nghĩ mãi không thấy cái lý, lấy làm buồn bực, đến nỗi thành bệnh. Ông tự an-ủy rằng làm bậc thánh hiền là phải có phận, bèn theo đời mà học từ-chương.

Sau khi ông đỗ hương-thí, ông vào thi hội không đỗ, về nghĩ-ngợi, cho sự học từ-chương không đủ làm cho mình suốt đến đạo được. Năm 27 tuổi, một hôm ông đọc bài sớ của Chu Hối-am dâng cho vua Quang-tôn nhà Tống có nói rằng: «Phải lấy sự cư-