THIÊN I
NGUYÊN MINH THANH THỜI-ĐẠI
NHO-GIÁO ĐỜI NGUYÊN
(1280 — 1360)
Trình-trạng Nho-giáo đời Nguyên. — Từ đầu thế-kỷ thứ XII, vào quãng năm 1127 trở đi, nhà Tống phải dời đô về phía nam, nước Tàu ở phía bắc sông Dương-tử, trước thuộc về nước Kim, sau thuộc về Mông-cổ. Nước Kim và nước Mông-cổ là những nước của các rợ ở phía bắc lập ra, uy-võ thì có thừa, mà văn-học thì không đủ, cho nên đến khi người những nước ấy vào cai-trị nước Tàu đều bị cảm-hóa theo văn-minh của Tàu. Bởi vậy người Tàu thuộc về những nước ấy vẫn theo Nho-giáo, song vì người phía nam và phía bắc không được giao-thông với nhau, cho nên sự học ở đất bắc không được thịnh như bên Nam-Tống.
Đến quãng thế-kỷ thứ XIII, năm 1234, Mông-cổ lấy được nước Kim, vua Mông-cổ là Ogodaï (1229 — 1241), tức là vua Thái-tôn nhà Nguyên, mới dùng những người Nho-học