Trang:Nho giao 1.pdf/186

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

190
NHO-GIÁO


nghĩa mà giàu sang, thì ta coi như đám mây nổi. » (Luận-ngữ: Thuật-nhi, VII). Người quân-tử đứng vào cái địa-vị nào cũng có thể vui được. Sách Trung-dung nói rằng: « Quân tử tố kỳ vị nhi hành, bất nguyện hồ kỳ ngoại. Tố phú quí hành hồ phú quí, tố bần tiện hành hồ bần tiện, tố di địch hành hồ di địch, tố hoạn nạn hành hồ hoạn nạn. Quân-tử vô nhập nhi bất tự đắc yên 君 子 素 其 位 而 行,不 願 乎 其 外.素 富 貴 行 乎 富 貴,素 貧 賤 行 乎 貧 賤,素 夷 狄 行 乎 夷 狄,素 患 難 行 乎 患 難,君 子 無 入 而 不 自 得 焉: Quân-tử tùy cái địa-vị mà hành-động, không muốn điều gì ở ngoài cái cảnh-ngộ của mình. Phú quí thì hành-động theo cảnh-ngộ phú quí, bần tiện thì hành-động theo cảnh-ngộ bần tiện, ở với mọi-rợ thì hành-động theo cảnh-ngộ mọi-rợ, lâm hoạn-nạn thì hành-động theo cảnh-ngộ hoạn-nạn. Người quân-tử không ở vào cái cảnh-ngộ nào, mà tự mình không có cái thú vậy. »

Quan nhân. — Người quân-tử ở với người, trước hết phải biết người. Khổng-tử nói: « Thủy ngô ư nhân giã, thính kỳ ngôn nhi tín kỳ hành, kim ngô ư nhân giã, thính kỳ ngôn nhi quan kỳ hành 始 吾 於 人 也,聽 其 言 而 信 其 行,今 吾 於 人 也,聽 其 言 而 觀 其 行: Trước ta đối với người, nghe