Trang:Nho giao 1.pdf/229

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

233
NHO-GIÁO


Dùng lễ có lợi hơn là có thể ngăn cấm được việc chưa sẩy ra, mà dùug pháp-luật thì chỉ để trị cái việc đã có rồi, bởi vậy thánh-nhân chỉ trọng lễ, chứ không trọng hình: « Phàm nhân chi tri, năng kiến dĩ nhiên, bất kiến tương nhiên. Lễ giả cấm ư tương nhiên chi tiền, nhi pháp giả cấm ư dĩ nhiên chi hậu... Lễ vân, lễ vân, quí tuyệt ác ư vị manh, nhi khởi kính ư vi diểu, sử dân nhật tỉ thiện viễn tội nhi bất tự tri giã 凡 人 之 知,能 見 已 然,不 見 將 然.禮 者 禁 於 將 然 之 前,而 法 者 禁 於 已 然 之 後… 禮 云,禮 云,貴 絕 惡 於 未 萌,而 起 教 於 微 眇,使 民 日 徙 善 遠 罪 而 不 自 知 也: Phàm cái biết của người ta chỉ biết được cái đã có rồi, không biết được cái sắp có. Lễ là để cấm trước cái sắp có, pháp-luật là để cấm sau cái đã có rồi... Lễ vậy, lễ vậy, lễ quí là dứt được điều ác từ lúc chưa nảy mầm ra, dấy lòng kính ở chỗ người ta không trông thấy, để cho dân ngày ngày đến gần điều thiện, xa điều tội, mà tự mình không biết ». (Đại-Đái Lễ-ký: Lễ-tế).

Nhạc 樂. — Cả kinh Nhạc của Khổng-tử đã định ra, nay chỉ còn có một ít trong thiên Nhạc-ký, chép ở trong bộ Lễ-ký. Tuy vậy, nhưng xem kỹ thiên ấy, thì cũng có thể hiểu được nghĩa chữ nhạc theo như ý của cổ-