Trang:Nho giao 1.pdf/251

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

255
NHO-GIÁO


ấu-tử chi ư từ-mẫu hỹ. Thượng hạ tương thân như thử, cố lệnh tắc tòng, thi tắc hành. Dân hoài kỳ đức, cận giả duyệt phục, viễn giả lai phụ, chính chi trí giã 上 之 親 下 也,如 手 足 之 於 腹 心;下 之 親 上 也,如 幼 子 之 於 慈 母 矣.上 下 相 親 如 此,故 令 則 從,施 則 行,民 懷 其 德,近 者 悅 服,遠 者 來 附,政 之 致 也: Trên thân dưới như chân tay đối với lòng ruột, dưới thân trên như con nhỏ đối với mẹ từ. Trên dưới thân nhau như thế, cho nên trên có lệnh thì dưới theo, trên thi-thố điều gì, thì dưới phụng hành. Dân mến đức của người trên, kẻ gần thì vui lòng mà phục-tùng, kẻ xa thì đến qui-phụ, thế là chính-trị hay rất mực vậy. » (Khổng-tử gia-ngữ: Vương-ngôn-giải, III),

Cái thịnh-đức của người quân-tử. — Người cầm quyền chính-trị phải biết rằng cái số người thật tài giỏi, có đủ đức-hạnh, đáng cầm quyền mà sai khiến người ta, bao giờ cũng là số ít. Còn số nhiều, là người tầm-thường, trí-tuệ không được minh-mẫn, đạo-đức bạc-nhược, tự mình không thể hiểu biết được các lẽ cao xa. Vậy nên bao giờ cái số nhiều ấy cũng phải theo số ít, để người ta đưa đường chỉ nẻo cho mà đi, khỏi phải sai lầm. Bởi lẽ ấy cho nên Khổng-tử nói rằng « Dân khả sử do chi, bất khả sử tri chi