Trang:Nho giao 1.pdf/47

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

51
NHO-GIÁO


là đổ bẹp xuống. Đó là cái lỗi của bọn Nho-học không biết theo đúng cái tôn-chỉ của Khổng-tử, phải tùy thời mà biến-đổi cho hợp lẽ tự-nhiên, cho nên mới thành ra cái kết-quả tồi-tụy như ngày nay. Giả sử ta biết nhận cái lỗi ấy, rồi tìm cách mà sửa đổi lại cho hợp thời, thì biết đâu sau này Nho-giáo dung-hòa với khoa-học, lại không thành ra cái học có giá-trị lắm hay sao?

Dẫu thế nào mặc lòng, có một điều là ai đã hiểu tường-tận cái tôn-chỉ Nho-giáo, thì cũng phải công-nhận là một đạo rất cao-minh của nhân loại đã phát-huy ra từ xa đến nay. Tuy rằng người ta đem thi-hành ra không được hoàn-toàn, có nhiều người hiểu lầm, song ai đã tấm-tắc cái tinh-thần, thì cũng có cái nhân-cách tôn-quí đặc-biệt, khác hẳn người thường.

Đó là việc sau này ta sẽ xét rõ theo từng thời-đại. Nay hãy nói qua cái tôn-chỉ của Nho-giáo để độc-giả biết cái đại-cương. Vì có biết cái tôn-chỉ của Nho-giáo sở-chủ về lẽ gì, thì sau xem các mục, các tiết, mới biết rõ được các manh mối vậy.