Trang:Nho giao 1.pdf/88

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

92
NHO-GIÁO


nhân không chán, dạy người không mỏi, có thể bảo ta được thế mà thôi. » (Thuật-nhi VII).

Đối với các môn-đệ, Ngài rất dễ-dãi. Hễ ai làm việc đúng lễ, thì không bao giờ Ngài từ chối. Ngài nói rằng: « Tự hành thúc tu dĩ thượng, ngô vị thường vô hối yên 自 行 束 修 以 上,吾 未 嘗 無 誨 焉: Từ người đem lễ bó nem trở lên, ta chưa từng không dạy ai vậy. » (Thuật-nhi VII).

Sự giáo-hối của Ngài có cái chủ-ý làm cho sáng cái đức sáng của người ta, chứ không những chỉ đem cái biết của mình mà trao cho người ta. Ngài dùng cách làm cho người ta tự mình hiểu lấy được mọi lẽ phải trái. Ngài nói rằng: « Ngô hữu tri hồ tai? Vô tri giã. Hữu bỉ-phu vấn ư ngã, không không như giã, ngã khấu kỳ lưỡng đoan nhi kiệt yên 吾 有 知 乎 哉?無 知 也.有 鄙 夫 問 於 我,空 空 如 也,我 叩 其 兩 端 而 竭 焉: Ta có biết gì không? Không biết gì cả. Có đứa quê-kệch hỏi đến ta, ta không không như không biết gì, đem đầu đuôi trước sau mà nói, làm cho người ấy biết hết mọi lẽ. » (Luận-ngữ: Tử-hãn IX).

Đó thật là một cái phương-pháp giáo-hối rất hay để mở rộng cái biết của người ta vậy.

Đối với học-trò, không bao giờ Ngài làm việc gì mà không cho mọi người biết. Ngài bảo các học-trò rằng: « Nhị tam tử dĩ ngã vi ẩn hồ? Ngô vô ẩn hồ nhĩ; ngô vô hành nhi bất dữ nhị tam tử giả, thị Khâu dã 二 三 子