Trang:Nho giao 2.pdf/103

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

103
NHO-GIÁO


thi-thố ra; có cái ít mà không có cái nhiều, thì quần-chúng không hóa ». Đó là ông chê những nhà triết-học ấy đều thiên, chứ không có cái trung. Thường các học-thuyết mà thiên đi như thế là vì có điều ứ-trệ, không thông, cho nên ông nói rằng: « Mặc-tử tế ư dụng nhi bất tri văn; Tống-tử tế ư dục nhi bất tri đắc; Thận-tự tế ư pháp nhi bất tri hiền; Thân-tử tế ư thế nhi bất tri trí; Huệ-tử tế ư từ nhi bất tri thực; Trang-tử tế ư thiên nhi bất tri nhân. Cố do dụng vị chi, đạo tận lợi hỹ; do dục vị chi, đạo tận khiểm hỹ; do pháp vị chi, đạo tận số hỹ; do thế vị chi, đạo tận tiện hỹ; do từ vị chi, đạo tận luận hỹ; do thiên vị chi, đạo tận nhân hỹ. Thử sổ cụ giả, giai đạo chi nhất ngung giã 墨 子 蔽 於 用 而 不 知 文;宋 子 蔽 於 欲 而 不 知 得;慎 子 蔽 於 法 而 不 知 賢;申 子 蔽 於 勢 而 不 知 知;惠 子 蔽 於 辭 而 不 知 實;莊 子 蔽 於 天 而 不 知 人.故 由 用 謂 之,道 盡 利 矣;由 欲 謂 之,道 盡 嗛 矣;由 法 謂 之,道 盡 數 矣;由 勢 謂 之,道 盡 便 矣;由 辭 謂 之,道 盡 論 矣;由 天 謂 之,道 盡 因 矣.此 數 具 者 皆 道 之 一 隅 也: Mặc-tử bị tế-tắc về cái dụng mà không biết cái văn; Tống-tử bị tế-tắc về cái dục mà không biết cái được; Thận-tử bị tế-tắc về pháp-luật mà không biết dùng người hiền; Thân-tử bị tế-tắc về quyền-thế mà