Trang:Nho giao 2.pdf/16

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

16
NHO-GIÁO


乎 張 也,難 與 竝 爲 仁 矣: Trương là người có tư-cách đường đường, nhưng khó giúp người làm điều nhân vậy. » (Luận-ngữ: Tử-Trương, XIX).

Tử-Du nói rằng: « Ngô hữu Trương giã vi nan năng giã, nhiên nhi vị nhân 吾 友 張 也,爲 難 能 也,然 而 未 仁: Ta bạn với Trương là vì Trương giỏi không ai bằng, nhưng chưa phải là bậc nhân. » (Luận-ngữ: Tử-Trương, XIX).

Hai ông chê Tử-Trương chưa thật là bậc nhân, vì cái học của Tử-Trương có phần phóng-khoáng thái quá, nhưng hai ông lại tỉ-mỉ và câu-nệ những điều tiểu-tiết. Như một khi đi điếu người chết, Tăng-tử « tập cừu nhi điếu 襲 裘 而 弔: mặc áo phủ ngoài áo thường đi điếu », mà Tử-Du thì « tích cừu nhi điếu 裼 裘 而 弔: mặc áo thường đi điếu ». Tăng-tử thấy vậy chỉ Tử-Du mà bảo người ta rằng: « Gã kia tập lễ, sao lại mặc áo thường mà đi điếu ». Đến khi làm lễ khâm-liệm xong rồi. Tử Du chạy ra mặc áo phủ ngoài và thắt dây mà vào, Tăng-tử nói rằng: « Ta lầm rồi, gã kia theo đúng lễ. » (Lễ-ký Đàn-cung thượng).

Xem thế thì biết cái học của bọn Tăng-tử hay câu-nệ những điều vụn-vặt, khác với cái học khoáng-đãng tự-nhiên của Tử-Trương. Nhưng vì sau đời Chiến-quốc cái học của