Trang:Nho giao 2.pdf/237

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

237
NHO-GIÁO


Những sách để lại là sách thuốc, sách bói, sách trồng cây. Ai muốn học pháp-lệnh thì phải lấy kẻ lại làm thầy ».[1] Vua Thủy-hoàng xuống chiếu rằng: được. Từ đó mới thực-hành cái lệnh đốt sách.

Hậu-nho cho sách vở mất hết, là bởi cái lệnh ấy. Song xét ra dẫu lệnh vua Thủy-hoàng có nghiêm thật, nhưng cũng chỉ đốt những sách ở các chỗ gần Kinh-đô mà thôi, còn những nơi ở xa như nước Tề, nước Lỗ, vị tất đã đốt hết được. Hãy xem như sử Tàu chép rằng khi vua Cao-tổ nhà Hán vây thành Lỗ, còn nghe chư nho giảng sách, và đàn hát, thì đủ rõ nho-học vẫn chưa hết. Vả lại một nước lớn rộng như nước Tàu, làm thế nào mà cấm những người ở chỗ dân-gian không dấu sách được. Tuy nhiên những sách đời cổ đều là sách viết cả, tất không có nhiều, mà lại phải nghiêm-cấm, thì dẫu có dấu-diếm được, rồi cũng hư-hỏng đi, thành-thử về sau không còn được mấy nữa.

Còn việc chôn nho sẩy ra năm 212 trước Tây-lịch, sách Sử-ký của Tư-mã Thiên chép rằng: « Hầu-sinh và Lư-sinh bàn với nhau rằng: « Thủy-hoàng là người có cái thiên-tính cương-lệ và không nghe ai cả. Tự nước Chư-hầu dấy lên mà kiêm-tính được thiên-


  1. Xem trong sách Sử-ký của Tư-mã Thiên.