Trang:Nho giao 2.pdf/66

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

66
NHO-GIÁO


kỳ ác. Hung trung chính, tắc mâu-tử liệu yên; hung trung bất chính, tắc mâu-tử mạo yên. Thính kỳ ngôn giã, quan kỳ mâu-tử, nhân an sưu tai! 存 乎 人 者,莫 良 於 眸 子.眸 子 不 能 掩 其 惡.胸 中 正 則 眸 子 瞭 焉;胸 中 不 正,則 眸 子 眊 焉.聽 其 言 也,觀 其 眸 子,人 焉 廋 哉: Cái còn ở trong người ta, chẳng gì thật bằng con ngươi. Vì rằng con ngươi không thể giấu được cái ác của người ta. Trong bụng ngay thẳng, thì con ngươi trông sáng-tỏ rõ-ràng; trong bụng tà khúc, thì con ngươi mờ-đục tối-tăm. Khi nghe lời nói mà xem con ngươi, thì không giấu được người vậy. » (Ly-Lâu, thượng).

Ấy là nói tóm các cái quan-niệm của Mạnh-tử về đường giáo-dục. Xét ra có lắm điều rất hệ-trọng, kẻ học giả nên chú ý mà ngẫm-nghĩ cho kỹ, tưởng cũng có phần bổ-ích cho sự học vậy.

Quân-tử. — Mạnh-tử cũng theo như Khổng-tử lấy người quân-tử mà đại-biểu bậc người hoàn-toàn trong nhân-loại. Có khi ông dùng chữ đại-trượng-phu hay chữ đại-nhân để thay chữ quân-tử. Người quân-tử của Khổng-tử và người quân-tử của Mạnh-tử đều là bậc người cao minh hoằng đại, song mỗi người có cái khí-tượng đặc-biệt là: người quân-tử