Trang:Nho giao 3.pdf/152

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

152
NHO-GIÁO


Người ta như thế cho nên linh hơn vạn vật là phải vậy » (Quan vật nội thiên).

Thiệu Khang-tiết lấy cái thể và cái dụng của tứ tượng mà lập thành số, thành đồ, cho nên bao giờ cũng lấy số 4 mà phối-hợp với nhau, như là: nhật, nguyệt, tinh, thần, — thủy, hỏa, thổ, thạch, làm cái thể và cái dụng của trời đất; lấy nóng, lạnh, ngày, đêm, — mưa, gió, sương, sấm, làm sự biến và sự hóa của trời đất; lấy tính, tình hình, thể, — chạy, bay, cỏ, cây, làm sự cảm và sự ứng của vạn vật; lấy nguyên, hội, vận, thế, — tuế, nguyệt, nhật, thì, làm cái trước và cái sau của trời đất.

Ông theo cái lý số 4 ấy mà tính, cho nhật là nguyên 元, nguyệt là hội 會, tinh là vận 運. thần là thế 世, và ông theo phép nạp-âm 納 音 mà tính từ năm giáp-thìn là năm nguyên-niên đời vua Nghiêu, đến năm kỷ-mùi là năm thứ 5 đời vua Mục-vương nhà Chu, ghi rõ lúc hưng, lúc vong, thời trị, thời loạn, trong khoảng thời-gian ấy, để làm chứng thực cho sự học của mình.

Trong một nguyên, thì có lúc trưởng 長, có lúc tiêu 消. Tính từ Tí đến Tỵ làm trưởng, từ Ngọ đến Hợi làm tiêu. Mỗi một nguyên là 129.600 năm, có 12 hội; mỗi một hội là 10.800