trời đất là một thân-thể. » Đã lấy thiên địa vạn vật làm một thể, thì nhân là phải công. Công là vật với ngã đều rõ cả, cho nên có nhân rồi mới có thứ 恕 và có ái 愛. Thứ là sự thi-thố của nhân, ái là sự tác-dụng của nhân vậy.
Thành và kính. — Trình Minh-đạo thường nói rằng: « Kẻ học-giả phải biết nhân. Nhân giả là hồn-nhiên cùng với vật đồng thể. Biết được lẽ ấy thì lấy thành và kính để giữ lấy mà thôi. » Thành là vô vọng, tức là chân thực, không lầm, không dối, gồm cả những điều mình tự đắc ở trong bụng với muôn vật ở ngoài. Đã thành thì không điều gì là không kính.
Minh-đạo nói kính không phải là bảo kiểm thúc cái thân, nhưng bảo phải hàm-dưỡng cái tâm. Bất cứ điều gì cũng lấy tâm làm chủ, tức là phải kính cái tâm. Kính cái tâm là chỉ nghe điều thiện, làm điều thiện, lấy điều thiện làm gốc cho muôn việc, ngoại điều thiện ra không nghe cái gì, không trông cái gì nữa, mà dẫu có nghe cũng không hiểu, có trông cũng không thấy. Ở trong đã có cái sở chủ, thì ở ngoài thất kính sao được.
Kính thì phải có lễ. Lễ là phải công-nhiên theo thiên-lý, không có cái gì là cái tư-kỷ cả. Vậy nên nói rằng: « Chủ nhất vô thích, kính
