Trang:Nho giao 3.pdf/209

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

209
NHO-GIÁO


Y-xuyên: Không phải. Đã phát ra là hòa. Phát ra mà trúng tiết vẫn có thể gọi là trung, nhưng đem cái trung với cái hòa phân ra mà nói, thì gọi là hòa.

Quí-minh: Tiên-sinh nói rằng: lúc hỉ nộ ai lạc chưa phát ra mà gọi là trung, là cái nghĩa ở trong đạo trung, ý là thế nào?

Y-xuyên: Chỉ là hỉ nộ ai lạc không phát ra, là trung vậy.

Quí-minh: Trung không có hình-thể, chỉ là cái đề-mục để nói đó thôi, có phải không?

Y-xuyên: Không phải. Trung thì không có hình-thể. Nhưng đã gọi là trung, tất là có cái hình-tượng.

Qui-mính: Đang lúc ở trong thể trung, tai không nghe, mắt không thấy, có phải không?

Y-xuyên: Tuy tai không nghe, mắt không thấy, nhưng cái lý của sự thấy, sự nghe, đã có trước rồi.

Quý-minh: Thế ra trung cũng có lúc trung, lúc không à?

Y-xuyên: Lúc nào là lúc không trung. Lấy việc mà nói thì có lúc trung có lúc không trung; lấy đạo mà nói thì không có lúc nào là lúc không trung.

Quí-minh: Vốn như thế là trung. Nhưng xem khi hỉ nộ ai lạc chưa phát ra, thì cũng giống như khí tượng lúc tĩnh. Đến khi tiếp sự thì lại khác, là sao?