Trang:Nho giao 3.pdf/220

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

220
NHO-GIÁO


thức dậy ôm chăn mà ngồi đến suốt sáng. Uy nghi dáng-dấp lúc nào cũng giữ phép tắc, từ thủa nhỏ đến già, lúc rét lạnh, lúc nóng nực, cho đến lúc vội vàng hoảng-hốt, không lúc nào là lìa bỏ lễ phép. »

Ông thường nói rằng: « Cái đạo-thống của thánh hiền tản mát ra trong sách vở, chỉ vì cái tôn chỉ của thánh hiền không sáng rõ ra, cho nên cái truyền của đạo-thống tối đi. » Vậy nên ông mới đem hết tâm lực mà nghiên cứu cho đến cùng các Kinh huấn của thánh hiền, phàm cái gì quan-hệ đến đường lối để cho người ta đi vào cái đức và tới cái đạo, thì ông suy xét đến những lẽ cực sâu, cưc tinh, mà phát minh ra.

Ông làm ra những sách: Dịch bản-nghĩa 易 本 義, Dịch học khải mông 易 學 啟 蒙 Thi-tập-truyện 詩 集 傳, Tứ-thư tập-chú 四 書 集 註, để giải rõ nghĩa những Kinh Truyện của thánh hiền. Những sách của Thiệu Khang-tiết, của Chu Liêm-khê và của Trương Hoành-cừ và của hai anh em họ Trình làm ra chưa được bao lâu, mà những lời tinh-vi, những nghĩa to-tát, đã mờ đi, ông bèn góp nhặt lại làm ra Thái-cực-đồ-giải 太 極 圖 解, Thông-thư-giải 通 書 解. Chính-mông-giải 正 蒙 解 v. v. để phát minh cái nghĩa lý ra, cho nên những sách ấy mới thịnh-hành được. Còn về phần tư-tưởng của