sự sinh ra vật. Khí là cái khí-cụ thuộc về hình-nhi-hạ, cái đồ để sinh ra vật. Bởi thế người với vật sinh ra, ắt là bẩm cái lý ấy rồi mới có tính; ắt là bẩm cái khí ấy rồi mới có hình. Trong thiên hạ chưa có khí nào không có lý, cũng chưa có lý nào không có khí. » Vậy lý là phần thuộc về hình-nhi-thượng mà khí là phần thuộc về hình-nhi-hạ, nghĩa là lý thì vô hình mà khí thì có hình, nhưng cái nọ lân cái kia, chứ không bao giờ có cái nọ mà không có cái kia được. Bởi vậy ông nói rằng: « Lý khí bản vô tiên hậu chi khả ngôn. Nhiên lý hựu phi biệt vi nhất vật, tức tồn hồ thị khí chi trung 理 氣 本 無 先 後 之 可 言．然 理 又 非 别 爲 一 物，卽 存 乎 是 氣 之 中: Lý với khí vốn không nói được có cái trước cái sau. Song lý không phải là một vật đứng riêng một mình, tức là ở trong khí. » Lý với khí lúc nào cũng đi với nhau, nhưng xem câu vấn đáp sau này thì ông vẫn cho lý là gốc. Hỏi rằng: « Trước khi chưa có trời đất, hết thảy chỉ có lý, có phải không? » — Rằng: « Trước khi chưa có trời đất hết thảy chỉ có lý. Có lý ấy, mới có trời đất ấy. Nếu không có lý ấy, thì cũng không có trời đất, không có nhân vật gì cả. Có lý là có khí, hai cái cùng lưu-hành và phát dục vạn vật. » — « Thái-cực không phải là cái đã có trước khi có trời đất, không phải là cái vật hộn thành ra, chỉ
