Trang:Nho giao 3.pdf/63

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

63
NHO-GIÁO


Dương Hùng lấy Dịch lý mà tính lịch. nghĩa là tính ra ngày tháng và năm. Theo những quẻ trong kinh Dịch, thì quái khí khởi từ quẻ Trung-phu 中 孚, trừ quẻ Chấn, quẻ Ly, quẻ Đoái, quẻ Khảm, là bốn quẻ chính, có 24 hào làm chủ 24 khí, còn thừa 60 quẻ, thì mỗi quẻ là 6 ngày 7 phân, nhân ra là 365 ngày và một phần tư ngày. Hào sơ-cửu dưới cùng quẻ Trung-phu là lúc đầu đông-chí; hào thượng-cửu quẻ Di là cuối tiết đại-tuyết. Hết vòng lại trở lại.

Huyền thì có 81 thủ, mỗi thủ có 9 tán, tất cả là 729 tán. Hai tán hợp làm một ngày, tức là một tán thuộc về ngày, một tán thuộc về đêm. Tính ra thì có 364 ngày rưỡi. Vậy nên phải thêm hai tán 踦 và doanh 贏, để cho thành ra 365 ngày và một phần tư ngày. Tán sơ-nhất của thủ trung 中 là lúc đầu đông-chí, tán và tán doanh là cuối đại tuyết. Hết vòng lại trở lại. Xem như thế thì các thủ của sách Huyền đều lấy sự chia khí của các quẻ trong kinh Dịch làm thứ-tự.

Dương Hùng nói ở mục Huyền-đồ, trong quyển Thái-huyền đồ-cáo rằng: « Huyền hữu nhị đạo: nhất dĩ tam khởi, nhất dĩ tam sinh. Dĩ tam khởi giả: phương, châu, bộ, gia giã. Dĩ tam sinh giả: tam phân dương khí, dĩ vi tam trùng, cực vi cửu doanh. Thị vi đồng bản lị mạt, thiên-địa chi kinh giã 玄 有 二