Trang:Nho giao 3.pdf/64

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

64
NHO-GIÁO


道:一 以 三 起,一 以 三 生.以 三 起 者:方 州 部 家 也.以 三 生 者:參 分 陽 氣,以 爲 三 重,極 爲 九 營.是 爲 同 本 離 末,天 地 之 經 也: Huyền có hai đạo: một là lấy ba mà khởi, một là lấy ba mà sinh. Lấy ba mà khởi là: phương, châu, bộ, gia. Lấy ba mà sinh là chia khí dương ra làm ba, chồng lên ba lần, đến chín doanh là cùng-cực. Ấy là đồng gốc mà chia ngọn, đạo thường của trời đất vậy ».

Đại ý là Dương Hùng cho đạo trời đất ở trong lịch số, xoay vần biến đổi, nhưng không bao giờ ra ngoài cái huyền-lý được.

Huyền. — Huyền là gì? « Huyền giả thần chi khôi giã. Thiên dĩ bất kiến vi huyền, địa dĩ bất hình vi huyền, nhân dĩ tâm phúc vi huyền 玄 者 神 之 魁 也.天 以 不 見 爲 玄,地 以 不 形 爲 玄,人 以 心 腹 爲 玄: Huyền là đầu của thần. Trời lấy không thấy làm huyền, đất lấy không hình làm huyền, người lấy tâm-phúc làm huyền » (Huyền-cáo: Thái-huyền đồ-cáo, X). Theo cái ý ấy, thì huyền là cái bản-thể của vũ-trụ, mà người và vũ-trụ cùng đồng một thể cả. Ấy là hợp với cái thuyết « thiên địa vạn vật nhất thể » của Khổng-giáo vậy.

Huyền của Dương Hùng tức là Đạo của Lão-tử, thần-diệu, linh-hoạt vô cùng. Dương