Trang:Nho giao 3.pdf/70

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

70
NHO-GIÁO


minh chi gia, quỷ hám kỳ thất. Quắc nô giả vong, mặc-mặc giả tồn, vị cực giả tông nguy, tự thủ giả thân toàn. Thị cố tri huyền tri mặc, thủ đạo chi cực, viên thanh viên tĩnh, du thần chi đình, duy tịch duy mịch, thủ đức chi trạch).

Đó là nói rút cái đại-ý trong bài Giải-trào là thế. Còn về đường văn-chương, thì bài ấy rất có giá-trị. Lời văn tung-hoành biến-hóa, biện-thuyết pha dọng hoạt-kê, và lại có ý mỉa-mai người đời không biết thời, không hiểu lẽ huyền-bí của trời đất, cứ lấy sự thiển-cận trước mắt mà xét việc cao xa.

Lời phê-bình sách Thái-huyền. — Sách Thái-huyền vốn là rất khó hiểu, đến những người danh nho như Tư-mã Quang đời Tống mà còn phải xem mãi mới biết được cái đại ý, cho nên mới làm bài tựa sách ấy mà nói rằng:

« Ta lúc ít tuổi vẫn nghe tên bộ sách Thái-huyền mà không được trông thấy, chỉ xem bài tự tự của Dương-từ khen bộ Thái-huyền rất hay. Xem đến truyện của Ban Cố làm, thì thấy chép: Lưu Hâm xem bộ Thái-huyền bảo Dương Hùng rằng: « Chỉ làm mất công khó nhọc, đời này học-giả vì lợi-lộc mà phải học, song kinh Dịch còn không hiểu, thì bộ Thái-huyền để làm gì. Tôi sợ đời sau dùng