Trang:Nho giao Phu luc.pdf/35

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

37
PHỤ-LỤC


luận-lý.

Vì chưng có hai chữ «vô-vi» và câu hỏi của Phàn-Trì cho nên mới rõ cái phương-pháp của Khổng-tử. Nếu hai chữ ấy mà không có nghĩa lý gì, thì chắc hẳn chẳng ai chép lại làm gì. Đã không chép lại, thì biết đâu là có, mà lo không hiểu.

Vậy Phan tiên-sinh bẻ chương ấy, là chỉ nệ về một phép luận-lý, mà chưa hiểu hết lý đó mà thôi. Như thế là một điều rất nên cẩn-thận, trong sự học-vấn.

2•) — Phan tiên-sinh lấy chương vấn đáp của Đào-Ứng và Mạnh-Tử mà viện cái lẽ cho Mạnh-Tử là mậu-vọng, thì tôi e là chính tiên-sinh mậu-vọng, chứ không phải là Mạnh-Tử. Đây tôi hãy xin để riêng phép luận-lý của tiên-sinh ra một chỗ, mà cứ theo cái lý tự-nhiên mà xét lời vấn đáp của Đào-Ứng và Mạnh-Tử xem có hợp lý hay không.

Chuyện thực là Cổ-Tẩu không phải giết người, mà vua Thuấn cũng không phải đến nỗi đem cha đi trốn. Song cái ý của Đào-Ứng là đặt ra một chuyện không có, nhưng có thể xẩy ra được, để hỏi xem giả sử bậc thánh-nhân lâm phải việc lưỡng-nan như thế thì giải-quyết ra làm sao. Lưỡng-nan là người làm quan phải giữ phép mà người phạm tội là ông Thái-thượng-hoàng: người