Trang:Nho giao Phu luc.pdf/48

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

50
NHO-GIÁO


giớ rõ rệt, hơn trước và chúng ta đã trao đổi ý-kiến với nhau rồi, thì nay cách giải-quyết có lẽ dễ hơn.

1•) Lương-tri và trực-giác. — Phan tiên-sinh nói rằng lý-trí không phải là trí xuyên-tạc. Điều ấy tôi nghĩ lại thì tiên-sinh nói phải. Tôi sở dĩ lầm về chỗ ấy là vì tôi nghĩ: đối với cái lý-trí của người ta thường dùng, hay có cái ý xuyên-tạc, chứ không dùng cái lý ngay chính, cho nên tôi nhận lầm cái lý-trí là cái trí xuyên-tạc. Nay tiên-sinh có lòng tốt chỉ bảo cho, thì tôi hiểu là tôi lầm. Vậy xin có lời cảm tạ. Nếu các nhà học-giả được nhiều người như Phan tiên-sinh, thì sự học của ta chắc có phần tiến-bộ chóng lắm vậy.

Duy chỉ có chữ xuyên-tạc mà Phan tiên-sinh nói là hơi giống như xiên-xỏ thì không phải. Chữ xuyên tuy có nghĩa đen là xoi thủng sang, chữ tạc là đào sâu xuống, nhưng cứ theo nghĩa phổ-thông cả hai chữ dùng liền với nhau là nói ngoắt-ngoéo, thiên-lệch, không ngay thẳng. Còn tiếng xiên-xỏ thì có nghĩa xấu lắm, không thể dùng mà nói về đạo-lý được. Tiên-sinh cũng chỉ nói hơi giống mà thôi, song dầu nói hơi giống cũng không dùng được.

Còn chữ lương-tri mà tiên-sinh bảo là không phải là trực-giác, thì tôi vẫn chưa