Trang:Nho giao Phu luc.pdf/69

Văn thư lưu trữ mở Wikisource
Trang này đã được hiệu đính, nhưng cần phải được phê chuẩn.

71
PHỤ-LỤC


Ba cái cương-lĩnh trong sách Đại-học là minh minh-đức, thân dânchỉ ư chí thiện. Minh minh-đức là đối với mình, thân dân là đối với người, chỉ ư chí thiện là cái kết quả hoàn toàn của hai cái cương-lĩnh kia. Đối với cái cương-lĩnh minh minh-đức có năm điều mục là; cách-vật, trí-tri, thành-ý, chính-tâm, tu-thân; đối với cái cương-lĩnh thân dân có ba điều mục là: tề-gia, trị-quốc, bình thiên-hạ đều lấy lòng thân ái làm cốt-yếu? Đối với mình hay đối với người, đều phải đến chỗ chí-thiện, tức là đến hết cái tính bản-nhiên của trời phú cho mới thôi.

Cái nghĩa của ba cương-lĩnh trong sách Đại-học rõ như vậy, và quán-thông từ gốc chí ngọn, thật là rất hợp với phương-pháp chứng-luận của Tây. Nay Phan tiên-sinh theo cái nghĩa chữ tân mà cho là lấy mình mà cảm-hóa mọi người từ gần đến xa, tức là do nhà ra nước, ra thiên-hạ là không phải và lại trái với khoa-học như tiên-sinh đã nói thật. Vì tiên-sinh không xét cho kỹ cái nghĩa nguyên-văn từ đời xưa, và lại nệ về cái học của ông Trình ông Chu, cho nên mới có sự lầm đó. Giá tiên-sinh bẻ lỗi ông Trình ông Chu thì phải, chứ đem đổ lỗi ấy cho Khổng-giáo thì thật là tiên-sinh lầm.

Kế đến câu: « Người quân-tử chẳng ra khỏi nhà mà nên sự giáo hóa ở trong nước...